sissiatha writes, "Σίσσυ Αθανασοπούλου

Η παρουσίαση του βιβλίου της Φλώρας Μόλχο “Γυναίκες και άνδρες της Ελλάδας”, αποτελεί κατά κάποιον τρόπο συνέχεια της παρουσίασης μιας εκδήλωσης που οργανώθηκε τον περασμένο Μάρτιο στη Νάπολη με τίτλο “η λογοτεχνία διηγείται την ιστορία”. Η ανάγκη συνδυασμού της διδασκαλίας λογοτεχνίας και ιστορίας, προέκυψε στα τμήματα ενηλίκων, στα οποία διδάσκω εκτός από το πανεπιστήμιο, και το συγκεκριμένο βιβλίο στάθηκε πολύτιμο εργαλείο για τα μαθήματα αυτά.

Με την ευκαιρία εύχομαι σε όλες και όλους: καλή σχολική χρονιά. "

5 Οκτωβρίου 2007

Γυναίκες και άνδρες της Ελλάδας-τοπία Ιστορίας.



Donne e uomini di Grecia- paesaggi di storia

A cura di Flora Molcho, Padova, S.A.R.G.O.N editrice, 2003



Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης και με τα νέα δεδομένα που δημιουργούνται από τις μετακινήσεις τεράστιων μαζών, η λογοτεχνία μπορεί να μας βοηθήσει να νοιώσουμε μέλη μιας πιο διευρυμένης κοινωνίας, με το να έρθουμε πιο κοντά στον “άλλο”. Απεκδυόμενοι τα ιδεολογήματα, και τις κάθε είδους ηθικολογίες, μέσα από τη λογοτεχνία μπορούμε να ανοίξουμε ένα διάλογο ψυχής με τον “άλλο”, να διεισδύσουμε στον κόσμο του, μια και η τέχνη αποτελεί τη συμπυκνωμένη εμπειρία μιας κοινωνίας.

Προς αυτή την κατεύθυνση η μετάφραση έχει έναν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο κι αυτό φαίνεται πως είναι το κίνητρο της λέκτορος της νέας ελληνικής στο πανεπιστήμιο της Πάντοβα, κ. Φλώρας Μόλχο, η οποία επιμελήθηκε δύο ανθολογίες κειμένων ελληνικής λογοτεχνίας.

Το πρώτο βιβλίο της με τίτλο “Από τη μια γλώσσα στην άλλη” (εκδίδεται από το πανεπιστήμιο της Τεργέστης με τη συνεισφορά του ελληνικού υπουργείου Πολιτισμού, το 2000), περιλαμβάνει επιλεγμένα αποσπάσματα σύγχρονων Ελλήνων αλλά και Ιταλών συγγραφέων. Στο τέλος κάθε αποσπάσματος (ελληνικού ή ιταλικού) παρατίθεται ένα βασικό λεξιλόγιο, ώστε ο μελετητής των κειμένων έχει τη δυνατότητα να το μεταφράσει, και στο δεύτερο μέρος του βιβλίου υπάρχουν οι μεταφραστικές προτάσεις της κ. Μόλχο. Η ανθολογία-εργαλείο δημιουργήθηκε για τις ανάγκες του μαθήματος, μπορεί όμως να χρησιμοποιηθεί από Έλληνες και Ιταλούς όχι μόνο για εξάσκηση στην μετάφραση, αλλά και για γνωριμία με τη σύγχρονη λογοτεχνία των δύο λαών.

Στη δεύτερη ανθολογία με τίτλο “Γυναίκες και Άνδρες της Ελλάδας- τοπία Ιστορίας” (Padova, S.A.R.G.O.N editrice, 2003) η λογοτεχνία αντιμετωπίζεται και ως ιστορική πηγή. Τα αποσπάσματα είναι μόνο από την ελληνική γλώσσα, σε αντίθεση με την πρώτη ανθολογία, εδώ αντιπροσωπεύεται και η ποίηση και, χρονολογικά, καλύπτεται η περίοδος από την πτώση της Κωνσταντινούπολης (1453) μέχρι και τις μέρες μας. Αποσπάσματα γνωστών, αλλά και λιγότερο γνωστών συγγραφέων, απόσπασμα από το σενάριο του κινηματογραφικού έργου “Θίασος” και ποιήματα των: Καρυωτάκη, Σεφέρη, Ρίτσου, Ελύτη, καθώς και τρία δημοτικά τραγούδια για την πτώση της Κωνσταντινούπολης, δίνουν μια πλήρη εικόνα της λογοτεχνίας αλλά και της ιστορικής περιπέτειας της Ελλάδας. Η παρουσίαση των κειμένων και των ποιημάτων ακολουθεί τη χρονολογική σειρά των ιστορικών γεγονότων, ενώ μια μικρή εισαγωγή πριν από κάθε μετάφραση δίνει λίγα στοιχεία για το γεγονός που ενέπνευσε ή στο οποίο αναφέρεται το κείμενο. Αρχίζοντας π.χ. από την οθωμανική περίοδο ο Ιταλός αναγνώστης έχει την ευκαιρία να πάρει μια γεύση της δημοτικής μας ποίησης μέσα από τρία δημοτικά τραγούδια, να γνωρίσει τη “στοργική ειρωνία”, όπως την ορίζει η μεταφράστρια, του Καρυωτάκη στο έργο του ελεγεία και σάτιρες αλλά και τη σύγχρονη τέχνη της αφήγησης μέσα από το κείμενο της Ρέας Γαλανάκη, ο βίος του Ισμαήλ Φερίκ πασά. Από τους συγγραφείς διηγημάτων, όπως ο Χάκκας, ο Ιωάννου, επιλέγονται ολοκληρωμένα κείμενα.

Μεγάλο μέρος των μεταφράσεων στα ιταλικά έκανε η ίδια κ. Μόλχο, συμπεριέλαβε όμως και άλλες μεταφράσεις, από την πιο παλιά του Filippo Maria Pontani (1963) για τα ποιήματα του Σεφέρη μέχρι την πιο πρόσφατη του γιου του, Filippomaria Pontani, για τα ποιήματα του Καρυωτάκη ή αυτή της καθηγήτριας κ. Lucia Marcheselli- Loukas για το “Διπλό βιβλίο” του Χατζή που το 2003 ήταν ακόμα ανέκδοτες. Έτσι, ο αναγνώστης μπορεί να παρακολουθήσει και τη διαδρομή της μετάφρασης της ελληνικής λογοτεχνίας στην Ιταλία τα τελευταία πενήντα χρόνια, διαπιστώνοντας ότι αυξήθηκε σημαντικά το μεταφραστικό ενδιαφέρον από το 1990 και μετά.

Η εισαγωγή της κ. Lucia Marcheselli- Loukas, που καταφέρνει να συνθέσει μέσα σε λίγες σελίδες το πορτρέτο της Ελλάδας και της λογοτεχνίας της, από την εποχή της απελευθέρωσής της μέχρι τις μέρες μας, χάρτες, φωτογραφίες, ημερολόγιο των σημαντικότερων ιστορικών γεγονότων και η παράθεση συνοπτικών βιογραφικών σημειωμάτων για τον καθένα από τους δημιουργούς που συμπεριλαμβάνονται στην ανθολογία, αποτελούν τον οδηγό του αναγνώστη σε αυτό τον λαβύρινθο από επαναστάσεις, συνωμοσίες και βίαιες καθεστωτικές ανατροπές, συγκρούσεις ιδεολογικές και στιγμές ηρωικές που είναι η ιστορία της Ελλάδας. Ο τίτλος: “Γυναίκες και Άνδρες της Ελλάδας”, είναι αποκαλυπτικός για την άποψη της κ. Μόλχο σχετικά με το ιστορικό υποκείμενο.

Από την ανθολογία δεν θα μπορούσε να λείπει κι ο πολύ γνωστός και πολυμεταφρασμένος στην Ιταλία Έλληνας ποιητής, Κ. Καβάφης. Η κ. Μόλχο παραθέτει στον πρόλογό της την “Ιθάκη” του σε μετάφραση Filippo Maria Pontani (1972) σαν φόρο τιμής στο μεγάλο νεοελληνιστή που συνέβαλε τα μέγιστα στη γνωριμία των Ιταλών με το σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό και τους δημιουργούς του.



Σίσσυ Αθανασοπούλου