Aula Minor, University of Latvia, April 27–28, 2009PROGRAMME

Monday, April 27, Aula Minor, University of Latvia,

Raiņa Boulevard 19

9:00 – 9:30 Registration

9:30 – 9:45 Opening of the conference

9:45 – 11:15 Session 1, chaired by Vita Paparinska

9:00– 10:00 Vassilis Patronis (Patras)

Economic ideas of ancient Greek philosophers: assessing their impact on the formation of the world economic thought

10:00 – 10:15 George Pefanis (Athens)

Theatre and social imagination. Cornelius Castoriadis’s thought of social imaginary in the context of performance theories

10:15– 10:30 Igor Surikov (Moscow)

Herodotus’ Histories and Athenian aristocracy

10:30– 10:45 Nijolė Juchnevičienė (Vilnius)

Prefaces in Strabos Geography: continuity of the historiographic scientific discourse

10:45– 11:00 Olga Osipova (Moscow)

Hellenistic rhetoric and the history of the Peloponnesian war: the speeches in the Library of History of Diodorus Siculus (books XII - XIII)

11:00 – 11:15 Discussions

11:15 – 11:30 Coffee break

11:30 – 12:45 Session 2, chaired by Brigita Cīrule

11:30 – 11:45 Sergey Karpyuk (Moscow)

Thucydides on islands and islanders

11:45– 12:00 Santa Jansone (Riga)

The image of Alexander the Great in the history – interpretation and

idealising

12:00 – 12:15 Audronė Kučinskienė (Vilnius)

Hellenes in the eyes of Cicero

12:15– 12:30 Elias Tempelis (Athens)

The contribution of the Neoplatonic school of Alexandria to the Platonic and Aristotelian studies in the early Byzantine period

12:30 – 12:45 Discussions

12:45 – 14:15 Break

14:15 – 15:30 Session 3, chaired by George Pefanis

14:15 – 14:30 Ioannis Kioridis (Athens)

Ο θρήνος ενώπιον των αδικοσφαγμένων κοριτσιών στο βυζαντινό έπος του Διγενή Ακρίτη

14:30 – 14:45 Marianna Pafiti (Nicosia)

Πολλοί άνθρωποι, πολλές γνώσες. Η λειτουργία του γνωμικού λόγου στο Χρονικό του Λεοντίου Μαχαιρά (μια πρώτη προσέγγιση)

14:45– 15:00 Ferhan Kırlıdökme Mollaoğlu (Ankara)

Η εικόνα των Τούρκων στη Βυζαντινοτουρκική Ιστορία του Δούκα

15:00 – 15:15 Irena Radová (Brno)

Influence of ancient Greece on Czech-written literature of the 19th and 20th

centuries

15:15– 15:30 Discussions

15:30– 15:45 Break

15:45 – 17:00 Session 4, chaired by Ilze Rūmniece

15:45 – 16:00 Brigita Aleksejeva (Riga)

Formation of the term language style in the Ancient Greek philological texts

16:00 – 16:15 Rifat Gürgendereli, Thanasis Kougoulos (Edirne)

The particularities of the Greek words that live in Turkish language and

their use in Greek language

16:15 – 16:30 Paraskevi Delikari (Athens)

Teaching Modern Greek Language at the University of Washington, Seattle, USA: ambivalences and contradictions

16:30 – 16:45 Penelope Frantzi (Patras)

Language literacy, Greek language and Greek ancient culture through ICT (educational software)

16:45 – 17:00 Discussions

17:00 – 17:15 Coffee break

17:15 – 18:15 Session 5, chaired by Caterina Carpinato

17:15 – 17:30 Tudor Dinu (Bucharest)

The influence of Stavrinos’ poetry on Romanian medieval chronicles and on Nicolae Balcescu’s The History of the Romanian People under Prince Michael the Brave

17:30 – 17:45 Kaarina Rein (Tartu)

Modern and Ancient Greek Literature in Estonia(n

17:45 – 18:00 Kateřina Loudová (Brno)

Η τσέχικη πορεία προς το νεότερο ελληνισμό

18:00 – 18:15 Discussions, conclusion of the 1st day of the conference

20:00 Joint evening for participants of the conference

(Raiņa Boulevard 19, room behind the dining room of the main building

of the university)

Tuesday, April 28

9:40 – 9:45 Opening of the 2nd day of the conference

9:45 – 11:15 Session 6, chaired by Maka Kamushadze

9:00– 10:00 Dean Sakel (Ankara)

Gennadius’ confession of faith: later perceptions and new elements on its

circulation

10:00 – 10:15 Caterina Carpinato (Venice)

Printed books in vernacular Greek in Venice during the first half of the sixteenth century: the translation of the Batrachomyomachia

10:15– 10:30 Ekkehard Wolfgang Bornträger (Fribourg)

Η ακτινοβολία της ελληνικής και των βαλτικών γλωσσών στην αγορά των μεταφράσεων – μια συγκριτική προσέγγιση με βάση τα στοιχεία της βιβλιοπαραγωγής

10:30– 10:45 Medea Metreveli (Tbilisi)

Η Σημαντικότερες Πλευρές των Ελληνο-γεωργιανών Σχέσεων από τον

20ο μέχρι 21ο αιώνα

10:45– 11:00 Evgenia Bitsani (Kalamata)

Marco D’ Arcangeli (Trieste)

The influence of Greek communities in the development of cultural identity and intercultural dialogue in European cities. Example of Trieste, Italy

11:00 – 11:15 Discussions

11:15 – 11:30 Coffee break

11:30 – 12:45 Session 7, chaired by Sergey Karpyuk

11:30 – 11:45 Daša Bartoňková (Brno)

Hybris in Sophocles´tragedy Philoctetes

11:45– 12:00 Harijs Tumans (Riga)

Pericles forever

12:00 – 12:15 Eleutherios Mystakas,

Aliki Tsotsorou (Athens)

History and Art: Paintings and Poems depicting the Greek War of Independence

12:15 – 12:30 Kaiti Diamantakou-Agathou (Athens)

Ancient and Modern Greek heroes talking alone on stage: towards the autonomy of monologicity

12:30 – 12:45 Discussions

12:45 – 14:15 Break

14:15 – 15:30 Session 8, chaired by Kateřina Loudová

14:15 – 14:30 Barbara Georgopoulou (Athens)

Οι πρώτες περιοδείες της ελληνικής κρατικής σκηνής στην Ευρώπη (1939)

2

14:30 – 14:45 Zane Šiliņa (Riga)

The myth about Amphitryon and its transformations in the 20th century drama

14:45– 15:00 Janika Päll (Tartu)

Recycling as a poetical method: a new life of Theocritean verses in a

cento by Reiner Brocmann

15:00 – 15:15 Maka Kamushadze (Tbilisi)

Μήδεια στη Γεωργιανή ποίηση

15:15– 15:30 Discussions

15:30– 15:45 Break

15:45 – 17:00 Session 9, chaired by Dean Sakel

15:45 – 16:00 Efstratios Myrogiannis (Cambridge)

What’s in a name? Freedom of choice in Rhigas’s Hellenic Republic

16:00 – 16:15 Thanassis Agathos (Athens)

From Vassilkos’ Z to Gavras’ Z: A novel and a film as symbols of the fight against the Greek Colonels’ junta

16:15 – 16:30 Kyriaki Petrakou (Athens)

The religious questioning of Nikos Kazantzakis and its impact abroad

16:30 – 16:45 Svitlana Pereplotchykova (Kyiv)

The N. Kazantzakis’s novels entering national literature: a Ukrainian

dimension

16:45 – 17:00 Discussions

17:00 – 17:15 Coffee break

17:15 – 18:45 Session 10, chaired by Ojārs Lāms

17:15 – 17:30 Markéta Kulhánková (Brno)

Επιρροή, τυπολογική συγγένεια ή σύμπτωση; Παράλληλες εξελίξεις στη βυζαντινή και δυτική λογοτεχνία του 12ου αιώνα

17:30 – 17:45 Christina Argyropoulou (Athens)

Ο Διονύσιος Σολωμός και τα γυναικεία πορτρέτα στο έργο του

17:45 – 18:00 Christos Bintoudis (Poznan)

Ο θάνατος στο καβαφικό έργο. Μεταφραστικά ζητήματα και απορίες

στα Άλογα του Αχιλλέως

18:00 – 18:15 Theodouli Alexiadou (Patras)

Το δάσος και τα δέντρα στη νεοελληνική ποίηση

18:15 – 18:45 Discussions, conclusion of the conference

20:30 Nightly walk along the streets of Old Riga

Summaries of papers

Agathos Thanassis

National and Kapodistrian University of Athens, Greece

From Vassilkos’ Z to Gavras’ Z: A novel and a film as symbols of the fight against the Greek Colonels’ junta

Vassilis Vassilkos’ novel Z, fictional elaboration of an event which shocked the political life of Greece in 1963, the assassination of leftist politician Grigoris Lambrakis, was first published in series in the popular weekly magazine O Tachydromos in 1966 and immediately afterwards was published as a separate volume by the publishing house Themelio. In 1967 the novel was banned in Greece by the dictatorship of the colonels, but soon started to be translated to one language after another. In 1969 it was adapted for the screen by Costa Gavras, as a French–Algerian co–production, with a screenplay by Jorge Semprun, a musical score by Mikis Theodorakis and a cast including Jean–Louis Trintignant, Yves Montand and Irene Papas: the film was an international hit, both commercially and artistically, giving a new boost to the sales of the novel and bringing Vassilikos, Gavras and junta–occupied Greece in the foreground of international interest.

The paper will attempt to draw a systematic comparison between the Vassilikos’ novel and the Gavras’ film, emphasizing on the dialogue between the two works and their objective (literary and cinematical) virtues, besides their indisputable value as historical documents which record and comment upon the political passions of a turbulent period in modern Greek History. Other issues which will be discussed are the critical reception of the two works in Greece and abroad, their connection to the fight against the military regime of the period 1967–1974 and their broader impact on the political and cultural scene of Europe and the United States.

Brigita Aleksejeva

University of Latvia, Latvia

Termina valodas stils veidošanās pirmsākumi sengrieķu filoloģiskajos tekstos Formation of the term language style in the Ancient Greek philological texts

In the ancient world, the designation of the language style notion was not specifically defined. Even if the understanding about the language style notion was more or less similar, its designation depended on the context, author and the time of creation of the specific philological text.

The Ancient Greek authors of philological texts in the European environment were the first who tried to give certain designations to the language style notion and write about its notional content.

The presentation discusses the most prevailing designations of the language style notion and its notional content found in the third book of Aristotle’s (4th century BC) Rhetoric, the treatise On the Arrangement of Words by Dionysius Halicarnassus (1st century BC), and the treatise On Types of Style by Hermogenes (2nd century BC).

All the above treatises have to be considered as philological texts, as they talk about the theory of rhetoric of Ancient Greeks by providing peculiar reflection of the development of the linguistic idea in the world of Ancient Greek over almost six centuries.

The discussed Ancient Greek philological texts allow us to observe the need for the consistency of one certain designation of the language style notion and consequently its notional content correspondent to the designation. The contemporary term language style is the result of this need for consistency.

Alexiadou Theodouli

University of Patras, University of Peloponnese, Greece

Το δάσος και τα δέντρα στη νεοελληνική ποίηση

Η προτεινόμενη ανακοίνωση εξετάζει το συμβολισμό του δάσους και του δέντρου σε νεοελληνικά ποιητικά κείμενα, τη κοινή θεματική αλλά και τις διαφοροποιήσεις μεταξύ των ποιητών διαφορετικών περιόδων της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Ερευνά επίσης την εξέλιξη των συγκεκριμένων μοτίβων σε μεταβατικές εποχές και ιστορικές στιγμές, όπως, για παράδειγμα, πριν και μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον Εμφύλιο αλλά και στη σύγχρονη «αστική» ποίηση, όπου το θέμα αποκτά πλέον οικολογικές και άλλες συνδηλώσεις.

Το δάσος σαν ενδιάμεσος τόπος μετάβασης από τη μια πραγματικότητα στην άλλη• σαν ουτοπικό, αυτόνομο σύμπαν όπου ο χρόνος σταματάει• σαν συμβολικός τόπος απομόνωσης και κρησφύγετο από την απειλητική ετερότητα• σαν μεταφυσική, ονειρική διάσταση ή σαν δυνατότητα μετάβασης στο ασυνείδητο ή στην «αυτοσυνείδηση»• σαν διαδικασία αναδρομής στη χαμένη παιδικότητα, στους φόβους και την αθωότητα• το δάσος των αναμνήσεων με τα χαραγμένα ονόματα νεκρών συντρόφων στους κορμούς των «ιερών» δέντρων του• το δάσος και τα δέντρα που απειλούνται από την «ξηρασία» και από κάθε λογής ξυλοκόπους και εμπρηστές αλλά δεν παύουν να συμβολίζουν το ρίζωμα, τη σταθερότητα, την επιμονή σε αγώνες, θέσεις και ιδέες• το δάσος σαν σύμβολο ενός κοσμικού οράματος ενότητας ανθρώπου και φύσης αλλά και ενός κοινωνικού οράματος διάσωσης της χαμένης ή απειλούμενης κοσμικής ενότητας.

Σύμβολο διονυσιακό και απολλώνιο, με θρησκευτικές, ιδεολογικές, ψυχαναλυτικές και μεταφυσικές αποχρώσεις, το δάσος άλλοτε καταβροχθίζει και άλλοτε διασώζει, άλλοτε απειλεί και άλλοτε προστατεύει, υποδηλώνοντας την είσοδο αλλά και την έξοδο από ψυχικές καταστάσεις, το διαχωρισμό αλλά και την ένωση, την υπέρβαση αλλάκαι την προσγείωση.

Argyropoulou Christina

Pedagogical Institute of Greece, Greece

Ο Διονύσιος Σολωμός και τα γυναικεία πορτρέτα στο έργο

Με τη μελέτη αυτή επιδιώκεται να αναδειχθούν τα γυναικεία πορτρέτα στο έργο του Διονυσίου Σολωμού ως μορφές ενταγμένες στο ιστορικό και κοινωνικό τους πλαίσιο, με τα ήθη, τα έθιμα και την κοσμοαντίληψη της εποχής τους. Επίσης, θα διερευνηθεί αν και κατά πόσο το ρεύμα του ρομαντισμού επηρέασε το δημιουργό στην μετάπλασή τους σε ποιητικά πορτρέτα, άλλοτε με θετική πολιτισμική φόρτιση και άλλοτε αρνητική. Ο Σολωμός με την ιταλική κουλτούρα του μαθητεύει στο ρεύμα του ρομαντισμού, που grosso modo παραπέμπει στο γερμανικό και ιταλικό ρομαντισμό, αλλά τον προσαρμόζει στις δικές του απαιτήσεις, όπως φαίνεται από τις καινοτομίες του στη Γυναίκα της Ζάκυθος, ως εκπρόσωπο του καθολικού κακού. Μπορεί, επίσης, μέσα από τα γυναικεία πορτρέτα του Σολωμού να διερευνηθεί και η ποιητική του εξέλιξη σύμφωνα με τις αρχές της ποιητικής του, τις αρχές του ρομαντισμού και το σύγχρονο ιστορικό πλαίσιο, δηλαδή τον εξελισσόμενο εθνικό αγώνα των Ελλήνων για την απελευθέρωσή τους από τον Οθωμανικό ζυγό (συνομιλία κειμενικών και εξωκειμενικών δρώμενων). Ο Δ. Σολωμός γνωστός ως εθνικός ποιητής της Ελλάδας δεν είναι ένας ποιητής που μελετάται ιδιαίτερα, όπως ο Καβάφης, ο Σεφέρης, ο Ρίτσος και ο Καζαντζάκης κ.ά.. Όμως, η προσφορά του στα λογοτεχνικά δρώμενα του νεοελληνικού κράτους ήταν μεγάλη, όπως και στη γλώσσα, καθώς έγραψε στην ομιλουμένη γλώσσα. Αυτό το στοιχείο, όσο και τα θέματα και οι αξίες, που διαπερνούν το έργο του, θεωρώ ότι είναι σημαντικά και ξεπερνούν τα ελληνικά σύνορα, ως ποιητικές φωνές που μπορούν να συμβάλλουν σε ένα πιο ανθρώπινο παγκοσμιοποιημένο τοπίο στην Ε.Ε. Ο Διονύσιος Σολωμός ήταν ένας πολίτης της χώρας του και της Ευρώπης, ένας αναγεννησιακός, θα έλεγα, δημιουργός, που εποίησε ποίηση και γλώσσα.

Bartoňková Daša

Masaryk University, Czech Republic

Hybris in Sophocles´tragedy Philoctetes

Hybris is surely one of the phenomena which played an important role in the morality of the Greek people. Hybris is wanton violence, arising from the pride of strength, passion etc. And connected with insolence or licentiousness, i.e. arrogance going beyond the limits of common human behaviour, limits which are based on both divine authority and human moral traditions, and are liable to a punishment on the part of the gods.

In my present paper, I would like to analyze the above–mentioned phenomenon in Sophocles´tragedy Philoctetes. In examing the notion of hybris in Sophocles´ dramas, the plays which first come to mind are, of course, tragedies such as Antigone, Oedipus, and Ajax; the phenomenon in question can, however, also be found in Philoctetes, a tragedy in which the aging poet particularly wanted to portray the sharp contrast between the cunning Odysseus and the young, inexperienced, but straightforward Neoptolemus. As we will see, hybris is an essential feature not only of the power–hungry Atreids and the crafty Odysseus, but to some extent of Neoptolemus as well, especially once ambition ruins his good moral, and even of the suffering Philoctetes.

Nevertheless, hybris can also be found in our present society and it does not always have to be only the arrogant behaviour of the powerful, but also the wilfulness of those who ask for more than they are entitled to, wilfulness which can even control an otherwise virtuous man.

Bintoudis Christos

University Adam Mickiewicza, Poland

Ο θάνατος στο καβαφικό έργο. Μεταφραστικά ζητήματα και απορίες στα Άλογα του Αχιλλέως

Το θέμα του θανάτου αποτελεί ένα από τα βασικότερα συστατικά στοιχεία του καβαφικού έργου, που τις τελευταίες δεκαετίες μελετήθηκε από την κριτική ως το ύστατο κύκνειο άσμα της κλασικής εποχής στα σύγχρονα ελληνικά γράμματα. Η καβαφική θανατογραφία, ωστόσο, βρίθει αντιφάσεων, που αποτρέπουνε την απόλυτη πολιτογράφησή της στους κόλπους του κλασικού ή του μοντέρνου πολιτισμού. Αυτή ακριβώς η αντίφαση, μεταξύ αρχαίου και μοντέρνου ελληνικού κόσμου, αποτελεί και το εναρκτήριο έναυσμα της ανακοίνωσής μου.

Με αφετηρία την κριτική προσέγγιση κάποιων στίχων του καβαφικού Τα άλογα του Αχιλλέως, θα επιχειρήσω να τονίσω τις συγκρουόμενες αναγνώσεις κάποιων κριτικών (Γ. Σεφέρης, Γ. Π. Σαββίδης) αναφορικά με ένα στίχο του καβαφικού ποιήματος, από όπου αναδύεται η απολύτως αντιφατική ερμηνεία της θεματικής του θανάτου (κλασική ή μοντέρνα αντίληψή του;) στο καβαφικό ποίημα. Εν συνεχεία, θα προσπαθήσω, με βάση κάποιες αγγλικές και ιταλικές μεταφράσεις του ποιήματος, να δείξω τον τρόπο με τον οποίο καθρεφτίζονται οι αντιφάσεις της καβαφικής ποίησης στο έργο των διάφορων μεταφραστών, που καθιστούνε το έργο της μετάφρασης, όχι απλώς μια διαδικασία δημιουργικής έκφρασης του μεταφραστή πλάι στο πρωτότυπο κείμενο, αλλά ένα πραγματικό εργαλείο κριτικής προσέγγισης της καβαφικής ποίησης και της λογοτεχνίας εν γένει.

Η ανακοίνωση θα γίνει στην ελληνική γλώσσα.

Evgenia Bitsani

Technological Institute of Kalamata, Greece

Marco D’ Arcangeli,

University of l’ Aquila, Italy

Ο ρόλος των ελληνικών κοινοτήτων στη διαμόρφωση της πολιτισμικής ταυτότητας των ευρωπαϊκών πόλεων, και στην ανάπτυξη του διαπολιτισμικού διαλόγου. Το παράδειγμα της Τεργέστης Ιταλίας

Η παρούσα εισήγηση αποτελεί μέρος της ευρύτερης έρευνας με τίτλο Διοίκηση κοινωνικών υπηρεσιών σε πολυπολιτισμικές κοινωνίες . Σύγχρονες προσεγγίσεις των διαπολιτισμικών σχέσεων και της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης. Η περίπτωση της Γκορίτζιας–Τεργέστης και Θεσσαλονίκης–Κομοτηνής. Η έρευνα αυτή εντάσσεται στο διεθνές ερευνητικό έργο του Ιταλικού Πανεπιστημίου της Λάκουλα. Η εν λόγω ανακοίνωση εστιάζει το ενδιαφέρον της στην Ελληνική κοινότητα της Τεργέστης και ειδικότερα στο ελληνικό σχολείο και στο ίδρυμα Σκαραμαγκά.

Η ελληνική κοινότητα της Τεργέστης έχει ζωή 2 και πλέον αιώνων, αποτελεί μέρος της φυσιογνωμίας της πόλης, συνεισφέροντας σε μεγάλο βαθμό στη διαμόρφωση της κουλτούρας αυτής. Αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας είναι το γεγονός ότι η Τεργέστη αποτελεί αυτόνομο και ιδιαίτερο πολιτισμικό φαινόμενο που διαφέρει από τις άλλες Ιταλικές πόλεις. Προκειμένου να αποδείξουμε αυτή την υπόθεση εργασίας πέρα από την παρουσίαση της ελληνικής κοινότητας, αναλύουμε τα δύο παραδείγματα του ελληνικού σχολείου και του ιδρύματος Σκαραμαγκά. Το ελληνικό σχολείο αποτελεί πρότυπο διαπολιτισμικής εκπαίδευσης, υπερβαίνοντας εκ των προτέρων τις πολιτισμικές διακρίσεις και τους πολιτισμικούς διαχωρισμούς. Το δε ίδρυμα Σκαμαραγκά αποτελεί πρότυπο κοινωνικής διαπολιτισμικής διοίκησης.

Αλλά και οι δύο αυτές περιπτώσεις έχουν επιτύχει τον διαπολιτισμικό διάλογο, ο οποίος συνιστά το προϊόν μιας αλληλόδρασης ανάμεσα σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας.

Καλούμεθα να ζήσουμε σε έναν ποικιλόμορφο κόσμο και ιδιαίτερα σε έναν κόσμο όπου συγκατοικούν κουλτούρες και αναπαραστάσεις που είναι διαφορετικές από τις δικές μας. Οφείλουμε να μάθουμε να κατανοούμε και να σεβόμαστε τους άλλους βρίσκοντας τρόπους ζωής και αμοιβαίου σεβασμού, όπως έχουν μάθει να πράττουν οι ελληνικές κοινότητες της διασποράς εδώ και αιώνες.

The influence of Greek communities in the development of cultural identity and intercultural dialogue in european cities. Example of Trieste, Italy

This paper consists part of a wider research titled Social services management in multicultural societies. Contemporary approaches of intercultural relations and intercultural education. The case of Gorizia–Trieste in Italy and Thessaloniki–Komotini in Greece.

We should try and find ways of living. Like Greek communities all over the world have learned to do for centuries. This research is incorporated in the international research project held by the Italian University of L’ Aquila. Faculty of Educational Science.

The mentioned paper focuses on the Greek communities of Trieste and especially on the Greek school and the Scharamaga foundation. For more than two centuries now exists a vivid Greek community in Trieste, which contributes to the city’s character and notably shapes its cultural scene.

As a result of all these processes, Trieste has become an autonomous and very special cultural phenomenon differing from other Italian cities. In order to prove this, not only we present the offer of the Greek community, but we also analyse both examples of the Greek school and the Scharamaga foundation. The Greek school is considered a model of intercultural education because of its a priori policy against cultural discrimination and cultural distinction. These two cases of the Greek school and the Scharamaga foundation have succeeded an intercultural dialogue as a product of interacting in all fields of human activity.

We are facing a very diverse world. In such a world, where different cultures, images and mentalities coexist, we should learn to understand and respect others. We should try and find ways of living. Like Greek communities all over the world have learned to do for centuries.

Bornträger Ekkehard Wolfgang

Université de Fribourg, Switzerland

Η ακτινοβολία της ελληνικής και των βαλτικών γλωσσών στην αγορά των μεταφράσεων – μια συγκριτική προσέγγιση με βάση τα στοιχεία της βιβλιοπαραγωγής

Εμπνεόμενος από το θεωρητικό πλαίσιο της “γεωγραφίας μεταφράσεων” προτίθεμαι να σκιαγραφήσω την ασύμμετρη συμμετοχή μικρότερων και “περιφερειακών” εθνικών πολιτισμών στην αγορά των μεταφράσεων. Θα παρουσιάσω τη διαχρονική εξέλιξη από το 19o και κυρίως 20o αιώνα διακρίνοντας τις βασικές τάσεις και συντεταγμένες που χαρακτηρίζουν τις extraductions “εξαγωγές μεταφράσεων” και introductions “εισαγωγές μεταφράσεων” στην περίπτωση της ελληνικής και των βαλτικών γλωσσών. Έτσι θα εμφανιστούν και οι τυπικές αποκλίσεις (λ.χ. σχετικά με το ποσοστό λογοτεχνικών κειμένων) που παρατηρούνται στις μικρότερες εθνο–γλωσσικές ομάδες στο χώρο τις μετάφρασης σε σύγκριση με τους πολιτισμούς που κατέχουν έναν κυρίαρχο ρόλο όπως κατ’εξοχήν τα αγγλικά. Θα εξεταστεί επίσης η (δυσ;)αναλογία ποιότητας και ποσότητας στο πλαίσιο των συναλλαγών κέντρου και περιφέρειας.

Caterina Carpinato

Università Ca’ Foscari Venezia, Italy

Printed books in vernacular Greek in Venice during the first half of the sixteenth century: The translation of the Batrachomyomachia

The pseudohomeric Batrachomyomachia, a short Hellenistic poem which is a satirical version of the heroic epic texts, was the first book of literature printed in Greek, in Brescia (1474); it was also the first classical text to be wholly translated into vernacular Greek language, in Venice (1539?). I will present several exempla explaining why and how this ancient Greek text was translated into demotic decapentasyllabs. In the Serenissima, quasi alterum Byzantium, the Greek refugees found a new capital after the fall of Constantinople, a new political and cultural centre; particularly during the second and third decades of the XVIth century, they experienced a new start in the field of arts and literature. Many activities of several members of the Greek community in Venice were aimed at the promotion and diffusion of the printed book. The Greek intellectuals who were interested in vernacular Greek language, like Dimitrios Zinos and Nikolaos Lukanis, were in close contact with the point of view of Italian writers like Pietro Bembo, who supported the natural language and the literary expression of Italian language instead of Latin. Zinos and other Greek intellectuals also lived and worked in the same cultural milieu connected to the typography of Nicolini da Sabbio.

Delikari Paraskevi

Academy of Athens, Greece

Teaching Modern Greek language at the University of Washington, Seattle, USA: Ambivalences and contradictions

In this text we consider the political and ideological terms according to which the Hellenic Studies Program at the University of Washington (Seattle) is structured and the influence of these terms, according to our reading, on the ambivalences and contradictions of teaching Modern Greek as a second and/or foreign language. This text is also a sort of recflection on my personal teaching experience there and an effort to negotiate the multiple ways in which I experienced this program. The basic argument of this work is that the concept of hellenicity is a nodal point (Laclau & Mouffe, 1985, 12).

Theoretically and methodologically, I apply to the political discourse theory as it is formed by Ernesto Laclau, Chantal Mouffe and Yannis Stavrakakis. According to this theory the paradox work of nodal points, is that although thought to be points of supreme plenitude of meaning, nevertheless operate in a self–referential, tautological, performative way…its role is purely structural and masks an ‘underlying’ constitutive lack (Stavrakakis, 1997, 274).

In this context, hellenicity does not exist by itself. It operates as a nodal point articulating unhistorical and decontextualized heterogeneous material, like personal experiences, rituals, national sentiments, performances of the hellenic civilization, (i.e. by participating in national feasts, sharing traditional clothing and dances), memories, personal narrations, tourist visits to Greece, emotions of nostalgia, abstracts of television discourses. Hellenicity is so proved to be a discursive construction which facilitates the potential and temporary imagined renegotiation of national identities and otherness by the omogenes (people who share the same genos).

Diamantakou–Agathou Kaiti

National and Kapodistrian University of Athens, Greece

Ancient and Modern Greek heroes talking alone on stage: Towards the autonomy of monologicity

In a different way from the soliloquies and monologues of ancient drama, the predominant dialogical form of which is mainly assured by the collective figure of the Chorus, in modern Greek theatre there is a growing tendency towards writing ancient–themed highly monological and/or single–character plays, beginning with Yiannis Ritsos’ poetic – drama–like— monologues (Philoctetes, Persephone, Chrysothemis, Phaedra, Helen and Orestes, among others) –that were written mainly during the ’60s and ’70s and have since been continuously reedited and performed during the last two decades— and continuing up until 2007 with: Iakovos Cambanellis: Letter to Orestes; Akis Dimou: Andromache or View of a woman at the height of the night; Avra Sidiropoulou: Klytemnestra’s tears; Marios Pontikas: The Murderer of Laios and the crows and Cassandra addresses the dead; Andreas Flourakis: KASSI; Andreas Dimitriades: Omeriada et al.

The present paper will attempt to describe this phenomenon of modern Greek (and international?) ancient–themed play–writing, looking for the reasons of its appearance in an emitter–production level (financial–technical reasons, cultural–political reasons, dramaturgic reasons), commenting upon its function on a message–text level (panoramic and nuanced view of the mythic character, abolition of the ego and projection of its multiple versions, intersection of different myth–versions), finally, approaching the perceptive response of the audience in relation to it, an audience that seems accustomed to human and scenic loneliness, willing to participate in the destruction of the dialogue and listen close to the inner complexe and higly intertextual speech of dramatic characters.

Dinu Tudor

University of Bucharest, Romania

The influence of Stavrinos ’poetry on Romanian medieval chronicles and on Nicolae Balcescu’s the History of the Romanian People under Prince Michael the Brave

During last years of the 16th century, Michael the Brave, ruler of the Romanian Country (1593–1601) achieved several glorious victories on the Ottoman Empire, raiding the very heart of the Balkan Peninsula. Also, he managed to unite under his rule, for the first time in history, the three medieval Romanian states (Romanian Country, Moldavia and Transylvania). The fore mentioned triumphs of the Romanian prince had a huge impact in the conscience of the subjugated Greeks, which saw in Michael a liberator that could revive the extinct Byzantine Empire. Therefore, the Greek bards dedicated him several songs, while two literate poets, Stavrinos and Palamedes made ample epical works (about 1300 verses each) celebrating the Romanian princes’ feats. The former’s creation became a true best seller in a Greece suffering under Turkish rule. It has known no less than 12 editions, all published in Venice, between 1638 and 1806. Consequently, it was natural for Stavrinos’ poem to leave a mark on the Greek literature of the day – there are numerous fragments taken from or reminiscent of it that has been found by researchers in the writings of Diacrusis, Ignatios Petritsis or Spontis.

Yet, the influence of the poem on Romanian literature, especially on medieval chronicles depicting Michael the Brave’s achievements (The Chronicles of the Buzesti and Baleni boyars), is still utterly unknown. The detailed comparative analysis we have undertaken has led us to an interesting conclusion – the two prove to owe a great deal to the aforementioned Greek text. For instance, even the dramatic scene of Michael’s murder from the Buzesti’ Chronicle, which is considered a masterpiece of Romanian medieval prose and is known even to our country’s high school students, seems to be a faithful adaptation in prose of the Stavrinian verses on the subject.

The Greek poet’s influence on Romanian writings extends even beyond the 17th century. In the middle of the 19th century, when composing his both literary and historical masterpiece, The History of the Romanian People under Prince Michael the Brave, the writer and revolutionary Nicolae Bălcescu took ample inspiration from his Greek predecessor and cited him for no less than seventeen times in the bibliography.

Frantzi Penelope

University of Patras, Greece

Language literacy, Greek language and Greek ancient culture through ICT (educational software)

Learning the Greek language – and every language- does not simply mean learning Greek words or learning to speak Greek. Language literacy refers to general education, that is learning to read and write in Greek, but also to the acquisition of knowledge of the Greek culture from ancient times till contemporary times, of Greek history and to familiarity with Greek phrases from daily social life. For attaining Greek language literacy easier we use educational and cultural tools for the students of Greek and teachers of the Greek language, which have been developed with Information and Communication Technologies (ICT). ICT is a tool for communication that technology offers to us. We will make a presentation of available educational & cultural software and internet sites that somebody who is interested in the literacy of Greek language can use by himself/herself and/or along with his/her teacher. Through the interactive software we achieve an inter-communicative approach of learning and teaching Greek. By that way every teacher is able to create into his/her multicultural classroom an atmosphere of real communication conditions in oral and written form. Students would enhance their desire and motivation for learning by searching upon and comprehending the available oral or written information. The next stage that comes more easily - compared to the traditional teaching that uses only textbooks- is to communicate upon this information.

Georgopoulou Barbara

University of Peloponnesus, Greece

Οι πρώτες περιοδείες της ελληνικής κρατικής σκηνής στην Ευρώπη (1939)

Το 1939 θίασος του Βασιλικού θεάτρου (όπως είχε μετονομαστεί το Εθνικό θέατρο μετά την πολιτειακή αλλαγή του 1936), υπό την εποπτεία του Κ. Μπαστιά , γενικού διευθυντή των Γραμμάτων και Τεχνών, επισκέφθηκε την Ευρώπη παρουσιάζοντας την Ηλέκτρα του Σοφοκλή και τον Άμλετ του Σαίξπηρ. Έδωσε παραστάσεις στην Αγγλία και την Γερμανία και συγκεκριμένα στο Λονδίνο, Οξφόρδη, Καίμπριτζ, Φραγκφούρτη και Βερολίνο. Οι παραστάσεις είχαν θριαμβευτική επιτυχία, γεγονός που καταγράφεται στα σχόλια των ξένων εφημερίδων. Για πρώτη φορά η ελληνική κρατική σκηνή παρουσιάζεται επί ίσοις όροις με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές και καταξιώνεται. Οι ερμηνείες της Κατίνας Παξινού στο ρόλο της Ηλέκτρας, της Ελένης Παπαδάκη στο ρόλο της Κλυταιμνήστρας, του Μινωτή στο ρόλο του Άμλετ και η σκηνοθετική καθοδήγηση του γερμανοτραφούς Δημ. Ροντήρη απασχόλησαν κατά κόρο τους ξένους ανταποκριτές. Οι παραστάσεις θεωρήθηκαν εφάμιλλες των αντιστοίχων της Γαλλικής Ακαδημίας και του Θεάτρου Τέχνης της Μόσχας , ενώ ο Έλληνας Άμλετ συγκρίθηκε με τους σημαντικότερους Άγγλους ηθοποιούς που είχαν ερμηνεύσει το ρόλο.

Gürgendereli Rifat

Kougoulos Thanasis

University of Thrace, Turkey

The particularities of the Greek Words that live in Turkish Language and their use in Greek Language

The cultural relationship between the Turks and the Greeks has been established since quite old times. The cultural exchange accelerated in the time period of the Ottoman Empire. This connection was not only with the Greek nation but was common among all Balkan nations.

The subject of our presentation is the Greek words that have passed into the language named Turkish which is still spoken in Anatolia and the Balkans and the function of these words in language usage.

There are Turkish words that are still alive and used in Greek, Serbian, Bulgarian, etc. Apart from that, there are also many words that have passed from the Balkan languages into Turkish. Today there are a lot of words that have become part of Turkish due to the contribution of the Greeks who lived in Anatolia. These words are mostly about nautical terms, names of the seas and fish and also some machines.

Words like abaşa, abli, anavaşya, armuz, aşoz, bocurgat, dimi, filoz, ilarya, herek, kapari, kopil, martolos, matiz, sakuleta, trakunya, üvendire and many other similar examples are special parts of the Turkish language and the Turkish vocabulary. This sort of words is also used in different Turkish dialects and has developed into idiomatic expressions.

Besides the quest of sample words that have passed from the Greek language into Turkish, our parer concerns the usage of particular words in Modern Greek. We infer that a) many Turkish words deriving from the Greek Language have the same meaning in Modern Greek, too (for example: armuz – αρμός, filoz – φελλός, matiz – μεθυσμένος), b) quite a few words are connected with older concepts and cultural needs (for example: martolos – αρματολός, trakunya – δράκαινα, üvendire – βουκέντρα) and c) some words have a slightly different meaning in Turkish (for example: the word kopil – κοπέλι in Turkish means “urchin” while in the Greek idiom of Krete it means boy).

Jansone Santa

Latvia

Aleksandra Lielā tēla atspoguļojums vēstures ritējumā – traktējumi un ideoloģizācija

The Image of Alexander the Great in the history – interpretation and idealising

The main objective of this research is to give a short look into the influence of Alexander the Great in concrete periods of the history. Second point will be an overview of the change of image of Alexander the Great and the influence of the ideology on this image into historical context and historiography.

Alexander the Great is one of those pre-eminent personalities in ancient history, who still provokes an interest to historians and historiographs. His contemporaries and historians wrote about him in past and shortly after his death. Over time all those originals vanished, but at least a large part of excerpts have survived in various stories in more or less reliable stories as for example in various biographies of Alexander, as well as romantic tales. Hence, for us more or less available are only secondary sources, which already contains other attitudes and thinking of their time as well as of historians, writers and political persons. Almost all researchers, who are interested in period of Alexander, have benefited from secondary historical sources, since the primary has not been preserved. Some of them, as I have already pointed out borders with fairy tales. Secondary sources often in its essence comes into conflict with one another and the latest findings of researchers are different, although primary sources used to compile secondary in the same. The reason of this phenomenon is methodological approach to the interpretation of sources and ignoring individual facts, or, quite opposite – marking them out. The attitude of historians is determined by the depiction of their attitude towards the events. Although one and the same sources are used, however, the conclusions and the interpretation is different, a single period, and ideologising Alexander, or completely contrary -making him all the evil and wicked.

Juchnevičienė Nijolė

University of Vilnius, Lithuania

Prefaces in Strabos Geography: continuity of the historiographic scientific discourse

The so–called two prefaces of Strabos Geography (books I–II) demonstrably attest that geography as a literary (narrative rather than descriptive) genre has experienced a formative impact of the historiographic tradition. In fact, the two prose genres mentioned have a common origin The very first known histories are also the first known geographies: the works by Hecataeus and Herodotus were without doubt regarded as history, but at the same time they are also known as the first extant descriptions of oikoumene. The idea of special book on geography is witnessed for the first time in the historiographic tradition; – it belongs to the IVth century historian Ephoros. The role of geography in the historical research and the importance of geographic studies were first conceptualized by historians such as Ephoros, Polybios and Diodoros. Geography took over from history the main elements of narrative as well as the idea of the prooimion as a methodic programme of the research. Strabo takes over the traditional topic of historiographic prooimion as the main means of the „scientific“ self–identification of genre (methods and aim of the research, evaluation of the earlier tradition, the supposed audience of the work, motivation of the chosen subject of the research and the particular genre, general or more detailed information about the author, etc.). His Geography nevertheless differs from the common historiographic context in its shift to academism and in Strabos strive to avoid the familiarity, characteristic of the historiographic discourse. Instead of his, as the author‘s, intellectual biography Strabo chooses to present the intellectual biography of geography and to define the place of his Geography in it. This attitude has no analogue in the historiographic tradition, but without any doubt it originates in the striving of history to discuss its scientific nature in the prooimia.

Maka Kamushadze

Ivane Javaxishvili State University, Georgia

Μήδεια στη Γεωργιανή ποίηση

Με την μελέτη της αρχαίας παράδοσης ο γεωργιανός πολιτισμός και ειδικότερα η λογοτεχνία απέκτησε πολλά θετικά στοιχεία. Πολλές μυθολογικές ιστορίες και μυθολογικά πρόσωπα έγιναν κύρια πηγή έμπνευσης για τους γεωργιανούς συγγραφείς και ποιητές. Ο μύθος των Αργοναυτών βρήκε μεγάλη ανταπόκριση στη λογοτεχνία πολλών λαών σε όλο τον κόσμο. Νομίζω, δεν είναι παράξενο το γεγονός, ότι για το γεωργιανό λαό και πολιτισμό έχει ιδιαίτερη σημασία αυτός ο μύθος καθώς και οι ήρωες που σχετίζονται μ’αυτόν. Η ιστορία των Αργοναυτών ήταν αρκετά διαδεδομένη στον αρχαίο κόσμο. Το θέμα των Αργοναυτών που αναζητούσαν το χρυσόμαλλο δέρας κατείχε πολύ σημαντική θέση στον αρχαίο πολιτισμό και λογοτεχνία. Τις πρώτες πληροφορίες για τους Αργοναύτες και την εκστρατεία τους στην Κολχίδα τις αντλούμε από τα πρώτα μνημεία της ελληνικής λογοτεχνίας, τα έπη του Ομήρου – Ιλιάδα και Οδύσσεια. Βαθύτερη μελέτη αυτού του μύθου βλέπουμε στο ποίημα του Απολλώνιου του Ρόδιου Αργοναυτικά. Παρόλο το σκεπτικισμό μερικών επιστημόνων οι αρχαιολογικές ανασκαφές και ευρήματα επιβεβαιώνουν, ότι οι γεωγραφικές τοπωνυμίες που αναφέρονται στα έργα του Ομήρου και του Απολλώνιου του Ρόδιου ταυτίζονται με την Κολχίδα– δυτικό μέρος της σημερινής Γεωργίας. Γι’ αυτόν το λόγο η ιστορία και η μοίρα της κόρης του Αιήτη, του βασιλιά της Κολχίδας αποτελεί ιδιαίτερο θέμα έμπνευσης στους γεωργιανούς καλλιτέχνες. Η εικόνα της Μήδειας κατείχε σημαντική θέση στα έργα των γεωργιανών ποιητών του ΧΧ αιώνα, όπως ήταν ο G. Tabidze, ο K. Nadiradze και S. ShansiaSvili, οι οποίοι αποτελούσαν τη γενιά των γεωργιανών συμβολιστών, καθώς και στα ποιήματα του I. Nonesvili αλλά και άλλων ποιητών. Πρέπει να σημειώσουμε μίαν άποψη την οποία υποστηρίζουν οι Γεωργιανοί ποιητές, συμβολιστές και μη, αλλά και λογοτέχνες σύμφωνα με την οποία δεν αναγνωρίζουν το γεγονός, ότι η Μήδεια διέπραξε όλα αυτά τα εγκλήματα που αποδίδονται σ’αυτήν. Οι ποιητές προσπαθούν να αιτιολογήσουν τα κίνητρα της συμπεριφοράς της και να αποκαταστήσουν την εικόνα της. Στα ποιήματά τους, αισθανόμαστε μία ατμόσφαιρα συμπόνοιας και συμπαράστασης προς τη Μήδεια.

Karpyuk Sergey

Russian Academy of Sciences, Russia

Thucydides on islands and islanders

When the political and military situation is concerned, political geography in Thucydides supersedes trivial physical geography. The peninsula of Pallene becomes an island, the island of Sicily a continent. For Thucydides, as well as for other Athenian writers of the fifth and fourth centuries BC, islanders are inhabitants of the Cyclades constituting the fifth tribute district of the Athenian Arche. In a broader sense islanders are Athens’ allies living on the islands (but not on the islands only), i.e. subjects of the Athenian power. Here Aristophanes goes even further than Thucydides: for him “islander” is almost a synonym for ally, Athens thus being one of the islands (Pax 760; cf. 296–298). The anonymous (Pseudo–Xenophon’s) Athenian Constitution, contemporary with Thucydides, considers the pros and cons of an insular and a mainland situation of a state, inevitably treating Athens with Piraeus surrounded by the Long Walls as a sort of island (II. 2; 13–16).

Now how did this imperial geo–political view of the islands spring up and develop? Thucydides’ work cites many examples of Athens’ capturing islands and carrying out reprisals on the islanders. The idea of Athens as an island power marked the Athenians’ self–consciousness significantly. It influenced many of their military and political decisions during the war. Only after the defeat (and weakening) of Athens did the sea component of the polis begin to fade away. Thucydides’ work, in spite of the criticism of the principles of Athenian policy in the Melian dialogue, reflected the predominant view of islands and islanders in Athenian society. Public opinion prevailed in his History over the personal one.

Ioannis Kioridis

National and Kapodistrian University of Athens, Greece

Ο θρήνος ενώπιον των αδικοσφαγμένων κοριτσιών στο βυζαντινό έπος του Διγενή Ακρίτη

Η συγκεκριμένη εισήγηση ασχολείται με το μοτίβο, που ο τίτλος υποδηλώνει, όπως αυτό παρουσιάζεται στο βυζαντινό επικό ποίημα του Διγενή Ακρίτη.

Αρχικά ο ερευνητής προβαίνει σε μία σύντομη εισαγωγική αναφορά στα έξι ελληνικά χειρόγραφα στα οποία διασώζεται σήμερα το έπος του Διγενή. Αποτελούν μεταγενέστερες μορφές του αρχικού κειμένου, χρονολογούνται από τον 13ο έως τον 17ο αιώνα, ενώ το πρωτότυπο, που δυστυχώς είναι σήμερα χαμένο, θα πρέπει μάλλον να τοποθετηθεί στις αρχές του 12ου αι. Η εισαγωγή κλείνει με λεπτομερή στοιχεία για τις εκδόσεις και μεταφράσεις των χειρογράφων, ενώ επεξηγούνται εν συντομία η έννοια του ‘’έπους των συνόρων’’, στο οποίο εντάσσεται το έργο, αλλά και ο συμβολισμός των όρων Διγενής και Ακρίτης.

Η έρευνα προχωρά στην ουσία του θέματος μετά από μία μικρή αναφορά στους στίχους που προηγούνται του επεισοδίου του θρήνου. Αρχικά δίνεται ένα διάγραμμα του επεισοδίου με βάση όλες τις διασκευές. Κατόπιν, παρουσιάζονται αναλυτικά τα επιμέρους σημεία: πρώτα η συνάντηση των αδελφών της κόρης με τον Σαρακηνό, που τους ενημερώνει για τη σφαγή των κοριτσιών και οι πρώτες αντιδράσεις εκείνων, και στη συνέχεια η σκηνή κατά την οποία οι πέντε αδελφοί αντικρίζουν τις αδικοχαμένες κόρες. Στρέφονται διαδοχικά στον Ήλιο, τη Γη, αλλά και την ίδια τους την αδελφή, σε μία σειρά από σκηνές ιδιαίτερης συναισθηματικής φόρτισης, τις οποίες ο ερευνητής αναλύει με λεπτομέρεια.

Η εισήγηση ολοκληρώνεται με την ελπίδα και την πρόταση μίας μελλοντικής συγκριτικής προσέγγισης του εξεταζόμενου μοτίβου με ανάλογα θέματα στο Καστιλιανό έπος και τις αραβικές αφηγήσεις, στα οποία ο ερευνητής αναφέρεται ακροθιγώς.

Kırlıdökme Mollaoğlu Ferhan

Ankara University, Turkey

Η εικόνα των Τούρκων στη «Βυζαντινοτουρκική Ιστορία» του Δούκα

Ο Δούκας είναι ιστορικός του 15ου αιώνα. Πιθανό έτος γεννήσεώς του είναι το 1400, αφού όπως πληροφορεί ο ίδιος στο έργο του, το 1421 βρίσκεται στην υπηρεσία του Γενουάτη ποδεστά της Φώκαιας Giovanni Adorno, ως συντάκτης των επίσημων επιστολών του προς τον Οθωμανό Σουλτάνο Μουράτ Β΄. Ο ιστορικός δηλώνει ότι είναι εγγονός του Μιχαήλ Δούκα, της αυτοκρατορικής οικογένειας των Δουκών, ο οποίος ανήκε στον κύκλο των οπαδών του Ιωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνού στην εμφύλια διαμάχη του 1341–1347 και αναγκάσθηκε να εγκαταλείψει την Κωνσταντινούπολη καταφεύγοντας στον Τούρκο εμίρη της Εφέσου.

Το πρόγραμμα και οι περιλήψεις στάλθηκαν στις Φρυκτωρίες από την Βιβή Δεληκάρη