Υποβλήθηκε από joanna την Κυρ, 2011-09-18 15:03.

Από το Πανεπιστήμιο της Πράγας

Τατιάνα Χαλίδου

Αγαπητές φίλες και φίλοι των Φρυκτωριών,

Στέλνω κι εγώ ένα ενημερωτικό κείμενο για τη διδασκαλία των νέων ελληνικών, που γίνεται εδώ στο Τμήμα Νεοελληνικών Σπουδών του Ινστιτούτου Ελληνικών και Λατινικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Καρόλου της Πράγας. Μαζί παραθέτω και κάποιες παράπλευρες δραστηριότητές μας στην πρωτεύουσα της Τσεχίας, σχετικές με τα ενδιαφέροντα που μας συνδέουν.

Σε ό,τι αφορά τις διδασκαλίες, στα γλωσσικά μαθήματα έχω αναλάβει το μάθημα Προφορικών Νεοελληνικών, στα 3 έτη. Πρόκειται ουσιαστικά για μάθημα επικοινωνίας στις διάφορες περιστάσεις της καθημερινότητας και έχει κάθε φορά γραπτές εργασίες (σημειώματα, email, γράμματα, ημερολόγια, ομιλίες σε κοινό, διαλόγους…) προφορικές αφηγήσεις περιστατικών, ονείρων, περιγραφές αντικειμένων, τηλεφωνήματα, παιχνίδια ρόλων, ασκήσεις κατανόησης με εφημερίδες και έντυπα, τραγούδια και αποσπάσματα από ταινίες, καθώς και συζητήσεις με ανταλλαγή απόψεων σε συγκεκριμένο κάθε φορά θέμα. Πρέπει να σημειώσω ότι είμαι η μόνη φιλόλογος με πρώτη γλώσσα την ελληνική που διαθέτει το Τμήμα. Παράλληλα, ο τίτλος με τον οποίο τοποθετήθηκα (μεταπτυχιακό) μου επιτρέπει κάπως περιορισμένο εύρος διδασκαλιών, με βάση τη νομοθεσία που διέπει τα ακαδημαϊκά πράγματα.

Aναπληρώνoντας για δεύτερη χρονιά την Dr Κυριακή Chabová-Μιχαηλίδου, ο διευθυντής μας, Dr Κώστας Τσίβος, είναι ιστορικός και διδάσκει το μάθημα της Νεοελληνικής Ιστορίας και Realia. Οι πρωτοετείς διδάσκονται Ιστορία της ΝΕ Λογοτεχνίας στην τσεχική γλώσσα από τις συναδέλφους μου Dr Pavlína Noemi Šípová και Sylvie Capková-Γεωργίου, καθώς και την παλαίμαχο καθηγήτριά μας Prof Dostalová. Όλοι οι συνάδελφοί μου διδάσκουν ΝΕ Γλώσσα και Γραμματική. Για μένα, έχω στο πρόγραμμά μου στα δύο πρώτα έτη, από το πρώτο εξάμηνο ΝΕ Λογοτεχνία:

1. Κάλβος και Σολωμός -1^ο εξάμηνο Α΄ Έτους

2. Οι ποιητές και η πατρίδα (από τις Ωδές του Κάλβου στην Ωδή-απόσπασμα του Βαγενά)-2^ο εξάμηνο Α΄ Έτους

3. Το ελληνικό ηθογραφικό διήγημα (Βιζυηνός-Παπαδιαμάντης-Καρκαβίτσας)-1ο εξάμηνο Β΄ Έτους

4. Έλληνες ποιητές του εικοστού αιώνα -2^ο εξάμηνο Β΄ Έτους.

ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ

Καταγράφω παρακάτω ορισμένες εκδηλώσεις που οργάνωσε το Τμήμα:

Στις 29-3-2010 επισκέφτηκε τη Σχολή μας ο καθηγητής της Νέας Ελληνικής και Συγκριτικής Λογοτεχνίας στο King’s College, University of London, Prof David Ricks και έδωσε δύο διαλέξεις. Η πρώτη απευθυνόμενη στο ευρύτερο κοινό του Ινστιτούτου Ελληνικών και Λατινικών Σπουδών είχε τίτλο: From Ulysses to St Simeon Stylites: Cavafy’s debt to Tennyson. Η δεύτερη που προοριζόταν για το πιο περιορισμένο κοινό του Τμήματός μας των ΝΕ Σπουδών είχε τελικώς την ίδια επιτυχία, παρόλο τον εξειδικευμένο της τίτλο Cavafy and the global translation markets. Κατά την ομολογία των Τσέχων συναδέλφων, οι δύο εκδηλώσεις είχαν τη μεγαλύτερη προσέλευση που είχε ποτέ εκδήλωση του Ινστιτούτου (ως τότε)!
Με πρωτοβουλία του διευθυντή μας, το Τμήμα προσκάλεσε στο Ινστιτούτο τον καθηγητή Βυζαντινής Λογοτεχνίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθανάσιο Μαρκόπουλο, ο οποίος έδωσε διάλεξη στις 9-11-2010 με τίτλο Education in Byzantium. Η εκδήλωση είχε μεγάλη προσέλευση, ενώ οι περισσότεροι παρευρισκόμενοι ήταν επιστημονικό προσωπικό και φοιτητές άλλων τμημάτων.

Το Τμήμα ΝΕ Σπουδών κάλεσε φέτος τον Prof Roderick Beaton για δύο διαλέξεις που τις συνδυάσαμε με την επέτειο της Επανάστασης του 1821. Ο κ. Beaton, ο καθηγητής της Έδρας Κοραή στο King’s College, University of London, το πρωί της 23^ης Μαρτίου 2011, στο Μεγάλο Αμφιθέατρο του Πανεπιστημίου Καρόλου ανέπτυξε τα θέματα: Lord Byron and the politics of the Greek Revolution (1823-1824) και το απόγευμα της ίδιας μέρας, σε συνδιοργάνωση με την Εταιρεία Φίλων Νίκου Καζαντζάκη, έδωσε ομιλία με τίτλο ‘Νίκος Καζαντζάκης: Ο δημιουργός του Ζορμπά και του Τελευταίου πειρασμού μετά από 50 χρόνια’. Ήταν μία μνημειώδης διπλή εκδήλωση, στα πλαίσια της οποίας ο Έλληνας πρέσβης στην Τσεχία, Κωνσταντίνος Κοκόσης, απένειμε στην καθηγήτριά μας, κυρία Ρούζενα Ντοστάλοβα, το παράσημο του Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικα εκ μέρους του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας για την εξηντάχρονη προσφορά της στα ελληνικά γράμματα και τον πολιτισμό. Ο διάσημος καθηγητής Beaton, έμεινε εντυπωσιασμένος από τον μεγάλο αριθμό και το ενδιαφέρον των ακροατών του, αλλά και τη θερμή φιλοξενία του ιδίου και της συζύγου του από τον Έλληνα πρέσβη στην πρεσβευτική κατοικία.

Στις 20-4-2011 σε εκδήλωση του Τμήματός μας, η Κυπρία συγγραφέας Βίβιαν Αβρααμίδου έδωσε ομιλία με θέμα ‘Αμμόχωστος Βασιλεύουσα’ μυώντας το κοινό μας στο λαμπρό παρελθόν της γενέτειράς της, αλλά και στην εγκατάλειψη των μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της πόλης, που απειλούνται με καταστροφή, λόγω της τουρκικής κατοχής.

Μερικά ακόμη αξιόλογα στοιχεία για την κινητικότητα του Τμήματός μας:

Υπό την διεύθυνση του Κώστα Τσίβου, ξεκίνησε η συνεργασία μας με το Τμήμα ΝΕ Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Masaryk που βρίσκεται στη δεύτερη σημαντικότερη πόλης της Τσεχίας, το Brno. Στα πλαίσια της νέας μας σχέσης, όλοι οι φοιτητές των δύο τμημάτων από τις 6 έως τις 10 Απριλίου 2011 παρακολούθησαν σε συνδιδασκαλίες διαλέξεις των διδασκόντων καθηγητών για την Νεοελληνική Γλώσσα, Ιστορία και Λογοτεχνία σε ένα πολύ αποδοτικό πενθήμερο σεμινάριο, που κατά παράδοση οργανώνει το Τμήμα του Brno στο Daňkovice na Vysočině.

Να σημειώσω εδώ ότι το περιοδικό μας Neograeca Bohemica, του Τσεχικού κλάδου της Εταιρείας Νεοελληνικών Σπουδών, εκδίδεται με την επιμέλεια των συναδέλφων μας του Brno. Στο περιοδικό σταθερά δημοσιεύουν άρθρα τους οι συνάδελφοί μου της Πράγας και στο τελευταίο τεύχος υπάρχει και δικό μου κείμενο για μία ομαδική μεταφραστική προσπάθεια φοιτητών μας πάνω σε πέντε ποιήματα Νεοελλήνων ποιητών που διδάχτηκαν στα μαθήματά μου.

Συνεπής ήταν και η παρουσία των διδασκόντων καθηγητών και των φοιτητών του Τμήματός μας στο φετινό Φεστιβάλ Συγγραφέων Πράγας (16 έως 20-4-2011), για τον επιπλέον λόγο ότι συμμετείχαν σ’ αυτό δύο καλοί ποιητές από την πατρίδα μας, η Αθηνά Παπαδάκη και ο Διονύσης Καψάλης, ο συγγραφέας Κωνσταντίνος Κοκόσης, πρέσβης της Ελλάδας στην Τσεχία και η ποιήτρια συνάδελφός μας του Ινστιτούτου Ελληνικών και Λατινικών Σπουδών, Sylva Fischerová. Οι λογοτέχνες παρουσίασαν το έργο τους, έκαναν ανάγνωση ποιημάτων ή αποσπασμάτων και συνομίλησαν με ξένους λογοτέχνες όπως ο νομπελίστας ποιητής Derek Walcott, ο μεγάλος Αμερικανός συγγραφέας Don DeLillo, o Ιρακινός αγωνιστής-ποιητής Saadi Yousef και ο γνωστός στην Ελλάδα κυρίως ως συνθέτης και ερμηνευτής, Τούρκος μυθιστοριογράφος, δημοσιογράφος και βουλευτής Ömer Zülfü Livaneli.

Έτσι λοιπόν, μετά από μία πλούσια πολιτιστικά άνοιξη περιμένουμε το φθινόπωρο. Γιατί; Το κορυφαίο γεγονός της χρονιάς για το Τμήμα μας θα είναι η έκδοση της τσεχικής μετάφρασης του συνόλου του ποιητικού έργου του Γιώργου Σεφέρη που εδώ και καιρό έχει εκπονήσει η πολυγραφότατη καθηγήτριά μας κ. Dostalová. Με ανυπομονησία την περιμένουμε μέσα στους επόμενους μήνες.

ΛΕΣΧΗ ΦΙΛΕΛΛΗΝΩΝ ΠΡΑΓΑΣ

Τα δύο τελευταία χρόνια έχω και μία εξωδιδακτική δραστηριότητα που καταλαμβάνει τον ελεύθερο χρόνο μου. Είναι η ενασχόλησή μου με τη Λέσχη Φιλελλήνων Πράγας. Ο πρόεδρός της Milan Konečný και η αντιπρόεδρος σύζυγός του Ανθούλα Μπότου, γόνος πολιτικών προσφύγων, μου ζήτησαν το φθινόπωρο του 2009 να παρουσιάσω στο ολιγάριθμο κοινό τους το έργο Ελλήνων δημιουργών (ποιητών, πεζογράφων, σκηνοθετών…). Από τότε οργάνωσα στον χώρο της Λέσχης-βιβλιοθήκης τους αρκετές λογοτεχνικές, κινηματογραφικές ή βραδιές επετειακού χαρακτήρα, με έκθεση κάθε φορά πλειάδας συναφών με το θέμα βιβλίων, φωτογραφιών, περιοδικών που μεταφέρω στο χώρο από τη δική μου βιβλιοθήκη, για να έρθουν οι Έλληνες και Φιλέλληνες σε επαφή με τις ελληνικές εκδόσεις. Στο κοινό αυτό μετέχουν και τα λίγα μέλη της Εταιρείας Φίλων Νίκου Καζαντζάκη, με την πρόεδρό τους, την Τσέχα Νεοελληνίστρια Dita Vořechovská. Ανατρέχω σε ορισμένες ημερομηνίες:

12-12-2009 Αφιέρωμα στα 100 χρόνια από τη γέννηση του Γιάννη Ρίτσου με διάλεξή μου και ανάγνωση από φιλέλληνες ποιημάτων του μεταφρασμένων στα τσεχικά, προβολή της αυτοβιογραφικής του ταινίας του Αρχείου Σγουράκη και κομμάτια από μελοποιημένες συλλογές του.

7-5-2010 Αφιέρωμα στα 100 χρόνια από τη Γέννηση του Νίκου Καββαδία με παρουσίαση του βίου του και ανάγνωση ποιημάτων του και του έργου Ημερολόγιο ενός τιμονιέρη με εμβόλιμα τραγούδια από τα ποιήματά του.

19-11-2010 Αφιέρωμα στο Πολυτεχνείο με προβολή ταινίας του Δημήτρη Μακρή που εξέπληξε και συγκίνησε το αμύητο τσεχικό κοινό της βραδιάς.

17-12-2010 Αφιέρωμα στα 20 χρόνια από το θάνατο του Γιάννη Ρίτσου Διάλεξή μου για τον βίο και το έργο του ποιητή, με παράλληλη προβολή αποσπασμάτων από την ταινία του αρχείου Κρήτης.

8-1-2011 Αφιέρωμα στα 100 χρόνια από το θάνατο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Στην εκδήλωση για την κοπή της πρωτοχρονιάτικης πίτας της Λέσχης Φιλελλήνων από τον Έλληνα πρέσβη, τέσσερις φοιτητές από το Τμήμα μας διάβασαν το διήγημα του Σκιαθίτη λογοτέχνη, αφού αναφέρθηκα στον βίο του δημιουργού και στο τι συνίσταται το παπαδιαμαντικό σύμπαν.

Επέτειος Επανάστασης του 1821 Δύο αφιερώματα με διάλεξη για τη ζωή της εποχής βασισμένη στις καταγραφές ξένων περιηγητών, με ταυτόχρονη παρουσίαση των αγωνιστών και χρονολόγιο του Αγώνα.

26-5-2011 ‘…απιστεύτων χρόνων θραύσματα μετέωρα…’ Αφιέρωμα στα 100 χρόνια από τη γέννηση του ποιητή Οδυσσέα Ελύτη, με ομιλία μου, έκθεση έργων του ποιητή και δύο ποιήματά του σε μουσική Μίκη Θεοδωράκη ερμηνευμένα με κιθάρα από τη φοιτήτρια Katarina Havlinová.

v Κινηματογραφικό Καφενείο: Κάθε μήνα προβάλλουμε στη Λέσχη Φιλελλήνων μία ελληνική ταινία, την οποία επιλέγω, προλογίζω και ενίοτε εξομαλύνω γλωσσικά -όταν την παρακολουθούν και φοιτητές μου διανέμω λεξιλόγιο που μεταφράζω στα αγγλικά, καθόσον την τσεχική δεν την κατέχω. Κάθε φορά υπάρχει μετάφραση της εισαγωγής μου στα τσεχικά, που την εκπονεί συνήθως η φιλόλογος Γεωργία Ζέρβα. Ενδεικτικά αναφέρω κάποιες προβολές μας:

Άμεν (Κώστα Γαβρά) με διάλεξή μου για την παρέμβαση στα κοινωνικά και πολιτικά πράγματα, που επιτυγχάνει ο σκηνοθέτης μέσω των ταινιών του.

Ποτέ την Κυριακή (Ζυλ Ντασσέν) με διάλεξή μου για την προσφορά της Μελίνας Μερκούρη και του Ζυλ Ντασσέν στην Τέχνη, την πολιτική και τον πολιτισμό, στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Το κορίτσι με τα μαύρα (Μιχάλη Κακογιάννη) με διάλεξή μου για τη θέση της γυναίκας στην μεταπολεμική ελληνική επαρχία.

Η κάλπικη λίρα (Γιώργου Τζαβέλλα)

Το λιβάδι που δακρύζει (Θόδωρου Αγγελόπουλου) με διάλεξή μου για τη σχέση του έργου του μεγάλου σκηνοθέτη με την αρχαία ελληνική τραγωδία.

Λόλα (Ντίνου Δημόπουλου)

Υπάρχει και φιλότιμο (Αλέκου Σακελλάριου) με διάλεξή μου για την Ελληνική Βουλή, τα Ιουλιανά και τον Γρηγόρη Λαμπράκη.

Between the devil and the deep blue sea, ταινία της Βελγίδας σκηνοθέτριας Marion Hänsel με σενάριο το Λι του Νίκου Καββαδία, που προβλήθηκε συμπληρώνοντας το αφιέρωμά μου στη Λέσχη Φιλελλήνων Πράγας στα 100 χρόνια από τη γέννηση ποιητή.

Η γυνή να φοβήται τον άνδρα (Γιώργου Τζαβέλλα) με διάλεξή μου για την πολεοδομική ιστορία των Αθηνών.

Το ξύλο βγήκε απ’ τον Παράδεισο (Αλέκου Σακελλάριου)

Τέλος, από την παραμονή μου και την εργασία μου στην Πράγα αποκόμισα κάποιες εντυπώσεις και θα ήθελα να τις μοιραστώ μαζί σας. Οι ήσυχοι και κλειστοί Τσέχοι είναι ένας λαός με φιλελληνικά αισθήματα, που όμως ως κεντροευρωπαϊκός, θαυμάζει το γερμανικό μοντέλο και αντλεί ελλιπή πληροφόρηση από συντηρητική τηλεόραση. Ήδη, στα τρία χρόνια της θητείας μου, διακρίνω κάποια μεταστροφή και κλιμακούμενη καχυποψία. Η πρόσφατη ισχύουσα οικονομική κρίση της πατρίδας μας πιστεύω (και δεν είμαι η μόνη) ότι αντανακλάται άμεσα και στο Τμήμα μας. Οι φοιτητές δεν αισθάνονται ασφαλείς στις επαγγελματικές τους προοπτικές, όταν σπουδάζουν τη γλώσσα και τον πολιτισμό μίας χώρας που θεωρείται ετοιμόρροπη. Ο Έλληνας πρέσβης, ο διευθυντής του Τμήματος και όλοι οι διδάσκοντες, με καλή και στενή συνεργασία, κάνουμε το παν για να ανατρέψουμε την εικόνα αυτή. Ευελπιστούμε πως και τα κέντρα αποφάσεων στην Ελλάδα θα κάνουν ό,τι τους αναλογεί για να διατηρηθούν πάση θυσία οι θύλακες ελληνικότητας στις Έδρες και τα Τμήματα Νεοελληνικών Σπουδών σε όλο τον κόσμο.

Με φιλικούς χαιρετισμούς

Τατιάνα Χαλίδου

Resources: