Συνοπτική παρουσίαση της ιστορίας των Ελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου τα τελευταία 50 χρόνια και η σημερινή τους κατάσταση.
Διονύσιος Μούσουρας

13 Δεκεμβρίου 2006

Αγαπητοί Συνάδελφοι

Πουθενά στον Κόσμο δεν μπορείς να βρεις την ησυχία σου, αν έχεις να κάνεις με τις λέξεις και τη γλώσσα γενικά. Και επειδή στην αν-ησυχία μας αυτή πολλά «καταπραϋντικά» μπορούμε να πάρουμε από την εμπειρία των άλλων που έχουν προηγηθεί, θέλω να ευχαριστήσω όσες και όσους με τα μέσα της σύγχρονης τεχνολογίας έχουν την καλωσύνη να προσφέρουν το νεράκι τους στη δίψα μας. Προς το παρόν η «ταπεινότητά μου» δεν είναι σε θέση να βοηθήσει άλλους με υλικό ή με ασκήσεις. Περιορίζομαι λοιπόν σε λίγα λόγια για τη γνωριμία σας με το Τμήμα Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Αμβούργου, όπου κλήθηκα να υπηρετήσω.
Το Τμήμα αυτό είναι ενταγμένο στο Ινστιτούτο Ελληνικής και Λατινικής Φιλολογίας που ανήκει στη Σχολή Θεωρητικών Επιστημών. Οι Νεοελληνικές Σπουδές στο Αμβούργο έχουν μια ιστορία που ξεπερνάει τα 50 χρόνια. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που συγκέντρωσα ο πρώτος που δίδαξε εδώ Ελληνικά μετά τον Β΄ παγκ. πόλεμο ήταν ο Γλωσσολόγος και Νεοελληνιστής Σταμάτης Καρατζάς. Το 1952 ο Σ. Καρατζάς έγινε λέκτορας της Ν. Ελλην. Φιλολογίας στο Πανεπ. του Αμβούργου. Ακολούθως το 1956 έγινε Υφηγητής και το 1959 ΄Έκτακτος Καθηγητής. Το 1964 εξελέγη Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, απολύθηκε όμως το 1968 επί δικτατορίας και αποκαταστάθηκε μετά την πτώση της.
Τον Σ. Καρατζά διαδέχθηκε στο έργο της διδασκαλίας της Βυζαντινής και Νεοελληνικής Φιλολογίας ως πρώτος Τακτικός Καθηγητής ο κ. Αθανάσιος Καμπύλης, ο οποίος εδίδαξε μέχρι τη συνταξιοδότησή του, το 1993, αλλά εξακολουθεί να επισκέπτεται το Πανεπιστήμιο και να στηρίζει με την παρουσία και την πολύτιμη πείρα του το έργο του Ινστιτούτου, προσφέροντας παράλληλα τις υπηρεσίες του ως μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Η άφιξή του τις μέρες αυτές στο Αμβούργο έδωσε χαρά στους εργαζόμενους εδώ, διότι είναι ένα πρόσωπο που εμπνέει αγάπη και σεβασμό.
Διάδοχος του Α. Καμπύλη υπήρξε στη συνέχεια ο Γερμανός Βυζαντινολόγος και Νεοελληνιστής Καθηγητής Hans Eideneier, ο οποίος «ανέθρεψε» πολλούς Γερμανούς και όχι μόνον με τα Ελληνικά Γράμματα και τη Νεοελληνική Γλώσσα. Συνταξιοδοτήθηκε προ τετραετίας και τη θέση του ανέλαβε ο Γερμανός Βυζαντινολόγος και Νεοελληνιστής Καθηγητής Ulrich Moennig. Από το 2000 υπηρετεί ως Λέκτορας και διδάσκει Νεοελληνική Φιλολογία και Γλώσσα η Δρ. Ιωάννα Μαυρογεώργη. Το έργο του κ. Moennig και της κ. Μαυρογεώργη πλαισιώνεται από δύο ακόμη Έλληνες τον ιστορικό Θωμά Κυριάκη και τον φιλόλογο της βυζαντινής – νεοελληνικής και γερμανικής Φιλολογίας Αθανάσιο Αναστασιάδη, που διδάσκουν μαθήματα της ειδικότητάς τους. Από εφέτος προστέθηκα και εγώ για τη διδασκαλία της Ελληνικής Γλώσσας. Στο έργο αυτό βρήκα πολλή κατανόηση και συμπαράσταση από τον κ. Moennig, από την καθ΄ ύλην αρμοδίαν κ. Μαυρογεώργη, καθώς και από τους υπόλοιπους συνεργάτες του Ινστιτούτου και από το προσωπικό της γραμματείας.
Τα τμήματα των φοιτητών μας στη γλώσσα είναι τρία: Αρχάριοι, Μεσαίοι και Προχωρημένοι. Τα βιβλία που χρησιμοποιούνται από την κ. Μαυρογεώργη είναι τα: Ελληνικά Τώρα 1+1 και 2+2. Η δική μου διδασκαλία έχει ως αφετηρία της το υλικό των βιβλίων αυτών αλλά για την επιλογή ασκήσεων χρησιμοποιώ και άλλα: Αρβανιτάκη, Ελληνικά για ξένους του Ιδρ. Τριανταφυλλίδη και κυρίως τις Φρυκτωρίες. Και μια και απευθύνομαι με το ενημερωτικό αυτό σημείωμα στις Φρυκτωρίες και σ’ όλους τους καλούς συναδέλφους που αγωνίζονται για την ίδια υπόθεση όπου γης, να ευχαριστήσω και να συγχαρώ από καρδίας και τους παραγωγούς ασκήσεων, αλλά και όσους μας προσφέρουν υλικό άλλων, το οποίο οι ίδιοι το δοκίμασαν και το έκριναν χρήσιμο. Προς το παρόν έχω χρησιμοποιήσει το Πρόγραμμα Παραγωγής Προφορικού Λόγου του συναδέλφου Γιώργου Φοντριέ τροποποιημένο εν μέρει και προσαρμοσμένο στις δικές μου ανάγκες και συνθήκες, το Πρόγραμμα για την εκμάθηση της Ελληνικής στους μουσουλμάνους της Θράκης που επρομήθευσε στις Φρυκτωρίες ο συνάδελφος Νικόλαος Δομαζάκης (σελίδες κατ΄ εκλογήν από τις πρώτες για τους αρχάριους), το Κείμενο για τη χρήση της μεσοπαθητικής και κάποιους από τους πίνακες για την ορθογραφία του συναδέλφου Γιάννη Ζηκούδη και λίγους από τους Στίχους Τραγουδιών Ι του συναδέλφου Τάσου Χατζηαναστασίου. Η διδασκαλία γίνεται αναγκαστικά και στις δύο γλώσσες, με εξαίρεση τους προχωρημένους, στους οποίους μπορείς να μιλάς ελληνικά και να καταλαβαίνουν. Ορισμένες φορές υπάρχουν και Έλληνες ομογενείς φοιτητές, οι οποίοι όμως έχουν πρόβλημα στη γραφομένη Ελληνική.
Η ιδιορρυθμία της δουλειάς μας εδώ είναι ότι οι φοιτητές μας διαιρούνται σε τρεις βασικές κατηγορίες:
α) σ’ αυτούς που είχαν εγγραφεί με το παλαιότερο σύστημα σπουδών (Magister Atrium) και δεν πιέζονταν να τελειώσουν σε ταχτές προθεσμίες, αλλά τώρα με την επικείμενη εισαγωγή διδάκτρων επισπεύδουν,
β) σ’ αυτούς που εγγράφονται για την παρακολούθηση του νέου προγράμματος σπουδών (Β.Α = Bachelor of Arts), το οποίο απαιτεί τήρηση χρονικών περιθωρίων και προδιαγεγραμμένη πορεία σπουδών και
γ) σ’ αυτούς που έχουν διαλέξει άλλους κλάδους σπουδών αλλά έρχονται στα τμήματά μας για την εκμάθηση της Ελληνικής.
Αν προσθέταμε και την περίπτωση των Ομογενών μας, οι οποίοι συμμετέχουν περιστασιακά και κατ’ επιλογήν σε μαθήματα του Τμήματος, θα είχαμε έτσι και μία τέταρτη κατηγορία. Προς το παρόν – εκτός απ’ τους παλιούς φοιτητές μας- οι νέοι ανεξαρτήτως κατηγορίας εντάσσονται για την εκμάθηση της Ελληνικής στα τρία μνημονευθέντα τμήματα Αρχαρίων, Μεσαίων και Προχωρημένων.
Ορισμένοι από τους φοιτητές μας έχουν παρακολουθήσει επιτυχώς κάποια εξάμηνα στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και κάποιοι άλλοι θα επισκεφθούν προσεχώς το Πανεπιστήμιο Κύπρου. Το Τμήμα μας επιδιώκει τη γνωριμία των φοιτητών μας με τη Νεοελληνική Φιλολογική, Λογοτεχνική και Καλλιτεχνική πραγματικότητα μέσω της προμήθειας βιβλίων και της επαφής με πρόσωπα και φορείς από την Ελλάδα και την Κύπρο. Στο πλαίσιο αυτών των επαφών επίκεινται κάποιες εκδηλώσεις που σχετίζονται είτε με την παρουσία εδώ προσώπων του επιστημονικού και λογοτεχνικού κόσμου, είτε με καλλιτεχνικές παρουσιάσεις, όπως η παράσταση του Ερωτόκριτου από το θεατρικό εργαστήρι του Πανεπιστημίου Κύπρου κ. ά.
Με φιλικούς χαιρετισμούς
Διονύσιος Μούσουρας