Η πρόταση αυτή, αποτελεί συνέχεια κειμένου που είναι επίσης καταχωρισμένο σε αυτή την ενότητα. Μπορείτε να στείλετε τις απόψεις ή να θέσετε ερωτήματα για την δυνατότητα αξιοποίησης ή ακόμη και να εμπλουτίσεται το κομμάτι αυτό με κάποιο κείμενο που θα μπορούσε να τη συνοδεύει.

ΠΡΟΘΗΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ

πρόθημα: ξε-/ξέ-/ξ

λέξεις

ξεβάφω, ξεβγάζω, ξεβιδώνω, ξεβουλώνω, ξεβράζω, ξεβρομίζω, ξεγελώ, ξεγεννώ, ξεγλιστρώ, ξεγράφω, ξεγυμνώνω, ξεδιαλέγω, ξεδίνω, ξεδοντιάζω,

ξεζουμίζω, ξεθάβω, ξεθεμελιώνω, ξεθεώνω, ξεθυμαίνω, ξεθωριάζω, ξεκαθαρίζω, ξεκάνω, ξεκαρδίζομαι, ξεκινώ, ξεκλέβω, ξεκόβω, ξεκολλώ, ξεκουμπώνω, ξεκουρδίζω, ξελασπώνω, ξελιγώνω, ξεμαλλιάζω, ξεματιάζω, ξεμένω, ξεμοναχιάζω, ξεμπαρκάρω, ξεμπερδεύω, ξεμπλέκω, ξεμυαλίζω, ξεμυτίζω, ξεμωραίνω, ξενοιάζω, ξενοικιάζω, ξεπαγώνω, ξεπαραδιάζω, ξεπατώνω, ξεπερνώ, ξεπετώ, ξεπληρώνω, ξεπορτίζω, ξεπουλώ, ξεπροβοδώ, ξεριζώνω, ξεσηκώνω, ξεσκονίζω, ξεσπώ, ξεστομίζω, ξετινάζω, ξετρυπώνω, ξετυλίγω, ξεφορτώνω, ξεφυλλίζω ξεφυσώ, ξεφωνίζω, ξεχειλίζω, ξεχειλώνω, ξεχωρίζω, ξεψαρώνω, ξεψυχώ

ασκήσεις

1. Βρες στο λεξικό τη σημασία των εξής λέξεων: ξεβγάζω, ξεβράζω, ξεθεώνω, ξεκάνω, ξεκλέβω, ξεμένω, ξεμουδιάζω, ξενυχιάζω, ξεπέφτω, ξεσπιτώνω.

2. Διάγραψε τη λάθος λέξη:

• α. πετώ, δοντιάζω, τινάζω
• β. φυσώ, νοικιάζω, θεώνω
• γ. κόβω, μυτίζω, δίνω
• δ. μπαρκάρω, ζουμίζω, χωρίζω
• ε. ματιάζω, θάβω, ψυχώ

3. Χώρισε τις λέξεις σε δύο ομάδες (αντίθετο, έξω) ανάλογα

με τη σημασία τους: ξεβουλώνω, ξεβράζω, ξεγίνεται, ξεδιψώ, ξεκλείδωμα, ξελεπίζω, ξεστρατίζω, ξεφλουδίζω, ξεφορτώνω, ξεχειλίζω

ΣΥΝΘΕΣΗ

α' και β’ συνθετικό : βιο-/-βιο-

λέξεις

βιο-: βιογραφία, βιοηθική, βιοθεραπεία, βιοϊατρική. βιολόγος, βιομηχανία,

βιοπάλη, βιοποριστικός. βιορυθμός, βιοσύνθεση, βιοτέχνης, βιοτικός, βιότοπος,

βιοχημεία, βιοψία

-βίο: αερόβιος, αιωνόβιος, βραχύβιος, δασόβιος, ελόβιος, έμβιος, ημερόβιος, θαμνόβιος ισόβια, λαθρόβιος, λιμνόβιος. μακρόβιος, μηχανόβιος, μικρόβιο, μπαρόβιος,

νυκτόβιος, λαθρόβιος. ορεσίβιος, σωσίβιος, ταβερνόβιος, υδρόβιος,

άσκηση: Αντιστοίχησε τις λέξεις:

ΣΥΝΘΕΣΗ

β’ συνθετικό : -κράτης. –κρατία

-κρατία: αξιοκρατία, γεροντοκρατία, γυναικοκρατία, δημοκρατία, θαλασσοκρατία

κεφαλαίοκρατία, λαοκρατία, ξενοκρατία, οχλοκρατία, παπαδοκρατία, ρωμαιοκρατία

τρομοκρατία, φαυλοκρατία, φραγκοκρατία

ΕΠΙΘΗΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ: ΕΠΙΘΕΤΑ

επίθημα: -άτος
σημασία: αυτός που έχει

λέξεις

α) από ουσιαστικά:

αβγάτος, αβγουλάτος, αεράτος, αμυγδαλάτος, αφράτος, βουτυράτος, γενάτος, γουνάτος, δροσάτος, ζαχαράτος, καλοσυνάτος, καραμπινάτος, καρυδάτος, κεφάτος, κιτσάτος, κολονάτος, κοτσονάτος, κουδουνάτος, κρασάτος, κροκάτος, λεμονάτος, λουλουδάτος, λουσάτος, μαρινάτος, μαστιχάτος, μελάτος, μεσάτος, μουσάτος, μουστακάτος, μπαλκονάτος, (μοσχο)μυρωδάτος, ντελικάτος, ξιδάτος, ορεξάτος, πιπεράτος, ποδαράτος, ποζάτος, πωγωνάτος, ραφινάτος, ρετσινάτος, ριγανάτος, σικάτος, σιταράτος, σουσαμάτος, σπαθάτος, σταμπάτος, τσεκουράτος, φεγγαράτος, φιγουράτος, φινετσάτος, φλεβάτος, φλογάτος, φρυδάτος, χιονάτος, χλιδάτος, χνουδάτος, χορτάτος

β) από ρήματα:

μισογεμάτος, τρεχάτος, τριζάτος, σχιζάτος, φευγάτος

άσκηση:
Συμπλήρωσε τα κενά από τις παραπάνω λέξεις

1. Το κρέας γίνεται νόστιμο αν είναι.......................................

(πιπεράτο, ριγανάτο, μυρωδάτο)

2. Τα σεντόνια έγιναν.........................................με το καλό πλύσιμο.

(λουλουδάτα, χιονάτα, δροσάτα)

3. Το ψωμί που αγόρασα είναι φρέσκο και.......................................

(ζαχαράτο, μελάτο, αφράτο)

4. Έφαγα πολύ σήμερα και νιώθω.........................................

(βουτυράτος, ορεξάτος, χορτάτος)

5. Πηγαινοέρχεται............................................για να εξυπηρετήσει την πελατεία.

(τρεχάτος, φευγάτος, σπαθάτος)

χρήση:
κεφάτη παρέα, κρασάτος κόκορας, λουλουδάτο ύφασμα, ξιδάτο χταπόδι, μυρωδάτος κήπος, μοδάτο ντύσιμο, λεμονάτες πατάτες, τριζάτο πάτωμα, χνουδάτο μπλουζάκι, μουσάτος κύριος, καρυδάτο γλυκό, ποδαράτο ποτήρι, γουνάτος γιακάς
μεταφορική χρήση:
φευγάτος ποιητής, αεράτη κοπέλα, τσεκουράτος λόγος, πιπεράτο ανέκδοτο, αφράτο γλυκό, σπαθάτος νέος, κοτσονάτο πορτοφόλι, βουτυράτο αχλάδι, χιονάτο παλτό, μελάτο αβγό, ντελικάτη υγεία, αφράτο μάγουλο, ποδαράτο γεύμα

Βούλα Κίτσα