ΛΙΛΗ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΠΟΡΝΗ*
ΤΗΣ ΜΟΝΑΞΙΑΣ**
Μοναξιά μία

Τα ίχνη

Έβρεχε δυνατά, μα δε θα πνιγόταν κιόλας να πεταχτεί στο ψιλικατζίδικο της γωνιάς να πάρει την εφημερίδα και τσιγάρα. Η ομπρέλα της είχε τρυπήσει πού και πού και περνούσε νερό. Ένιωθε αγαλλίαση με τις σταγόνες της βροχής στο πρόσωπό της.Επιστρέφοντας έσφιγγε ανυπόμονα την εφημερίδα στη μασχάλη της. Πάντα τη Δευτέρα οι απογευματινές εφημερίδες τής έδιναν περισσότερη χαρά. Η σιωπή του εικοσιτετραώρου τη γέμιζε με την ελπίδα νέων. Ανέβηκε τα λίγα σκαλοπάτια του πρώτου ορόφου ανοίγοντας την τσάντα της για τα κλειδιά. Τότε τις είδε. Εκεί, μπροστά στην πόρτα της σχημάτιζαν ένα βουναλάκι. Χοντρές, φουσκωτές σταγόνες, που ’χαν κυλήσει από κάποια ομπρέλα, που την κρατούσε κάποιος, στημένος εδώ, μπροστά στην κλειστή πόρτα της, χτυπώντας το κουδούνι. Κι αυτή; Φρέσκιες σταγόνες που ’σταξαν, μόλις τώρα δα, απόδειξη πως δεν πρόλαβαν ν’ απλωθούν. Τις κοίταξε με τα μάτια τεντωμένα: «Κάποιος ήρθε. Τώρα, τώρα πριν λίγο. Ποιος ήρθε; Μα δεν έλειψα ούτε πέντε λεπτά», απολογιότανε σκύβοντας προς τα κάτω, κοιτώντας άπληστα, ερευνητικά τους σιωπηλούς μάρτυρες, ώσπου βρέθηκε γονατισμένη. «Μα ποιος ήρθε. Ποιος;» φώναξε κοιτώντας με τα μάτια γουρλωμένα τις χοντρές σταγόνες που κρατούσαν αδιάφορες το μυστικό τους. «Ποιος ήρθε», φώναζε τώρα κλαίγοντας και σκούπιζε αγανακτισμένη τα πλημμυρισμένα από δάκρυα μάτια της, σα να την εμπόδιζαν ν’ ανακαλύψει την ταυτότητα του επισκέπτη. «Και γιατί, γιατί δεν περίμενε… Εγώ, εγώ γύρισα αμέσως… ».

Ασκήσεις:
α) - αφήγηση της μικρής ιστορίας
- πώς συνδέεται ο τίτλος με το περιεχόμενο του αφηγήματος.
β) παραγωγής προφορικού λόγου:
διάλογος: ένας φίλος/η σας παραπονιέται ότι υποφέρει από μοναξιά κι εσείς πρέπει να αντιμετωπίσετε το πρόβλημά του με ερωτήσεις, επιχειρήματα, συμβουλές ή ό,τι άλλο νομίζετε.
β) παραγωγής γραπτού λόγου:
σύνθεση σύντομου κειμένου με τίτλο «Η στιγμή της ζωή μου που ένιωσα την πιο μεγάλη μοναξιά»

* διηγήματα, Οκτώβρης 1978
**Η συλλογή «Της μοναξιάς» περιλαμβάνει τα διηγήματα «Μοναξιά μία, δύο, τρία, τέσσερα».
Το βιβλίο αυτό χωρίζεται σε τρεις ενότητες που φέρουν τους χαρακτηριστικούς τίτλους: “Της Χούντας”, “Της μοναξιάς” και “Της τρυφερότητας”.
Η Λιλή Ζωγράφου μας διηγείται σκληρές, τραγικές, αλλά και ολίγον αστείες ιστορίες που έχουν σαν κύριο θέμα τους τον άνθρωπο. Τον άνθρωπο που πονά, που ματώνει, που ζει, που γλεντά. Κάποιες απ’ αυτές ίσως σου θυμίσουν κάτι, κάτι που συνέβηκε σε σένα ή και στο διπλανό. Άλλες θα σε εξοργίσουν, κι άλλες θα σε κάνουν να χαμογελάσεις. Με το δικό της τρόπο η συγγραφέας σε παίρνει απ’ το χέρι και σε ξεναγεί σε διάφορες μικρές ζωές. Το μόνο που έχεις να κάνεις είναι να την ακολουθήσεις.

Απάντηση δύο σπουδαστών στην άσκηση παραγωγής γραπτού λόγου.

Το καλοκαίρι του 1997 ήρθα στην Ισπανία για διακοπές, αλλά σε λίγο καιρό κατάλαβα ότι θα ήμουνα εδώ για πολύ. Μου έδωσαν μια υποτροφία για να σπουδάσω στο πανεπιστήμιο του Βαγιαδολίδ, και με έστειλαν σε μια φοιτητική εστία καλογριών, που ήταν σκοτεινή και είχε αμπάρες στα παράθυρα. Ένιωθα σαν φυλακισμένη. Οι καλόγριες μου χαμογελούσαν και προσπαθούσαν να είναι ευγενικές· εγώ είχα μια τρύπα στο στομάχι και ήθελα να τρέξω και να φύγω κάπου μακριά από κει. Δεν το έκανα. Δεν το έκανα για τέσσερα χρόνια, αλλά το ήθελα με όλη την καρδιά μου κάθε μέρα.
Την πρώτη μέρα που μπήκα στο δωμάτιό μου, έκλαιγα όλη τη νύχτα και αισθανόμουνα κενή και εγκαταλειμμένη, λυπημένη και τόσο μονάχη… Ένα μικρό κρεβάτι, ένα τραπέζι, ένας μικρός παλιός νιπτήρας κι ένα παράθυρο, από όπου το φως δεν έμπαινε, ήταν η μόνη παρέα μου. Οι άδειοι τοίχοι έκλειναν γύρω μου και με έπνιγαν. Πού ήταν ο ήλιος της Αλβανίας, πού ήταν το φιλόξενο σπίτι μου που μυρίζει πάντα άρωμα λουλουδιών και καλό φαγητό; Πού ήταν η μητέρα μου, οι φίλοι μου, οι θορυβώδεις δρόμοι των Τιράνων; Όλα χάθηκαν μέσα σ’ αυτό το κλουβί που το έλεγαν δωμάτιο …. Και οι ώρες φαίνονταν αιώνες …
Αϊσέλ Τσέτσο

Πότε νιώθεις μοναξιά; Τι ακριβώς είναι η μοναξιά;
Ίσως η μοναξιά είναι ένα ταξίδι του νου στο Τίποτα,
σε κενές αισθήσεις και κενά, δυνατά αισθήματα.
Μπορεί η μοναξιά να είναι η συνείδηση,
η συνειδητοποίηση μιας κενής, τιποτένιας ύπαρξης.
Ή μπορεί η μοναξιά να μην υπάρχει,
ενόσω η σκέψη σου σού κάνει παρέα,
αν όλο σου μιλάει, κι όλα σου μιλάνε, για το κενό,
για την ύπαρξη και την ανυπαρξία,
πάντα για τα πάντα και το Τίποτα,
για σένα.

Μου ζητάς να γράψω για τη μοναξιά,
αλλά μπορεί τη νύχτα καλύτερα να γραφτεί η μοναξιά,
γιατί κι αυτή κι εκείνη είναι μαύρες,
και φυσικά η μοναξιά κάνει παρέα με τη νύχτα.

Συνήθως τη νύχτα έρχονται εκείνες οι στιγμές που νιώθω μεγαλύτερη μοναξιά, γιατί η μοναξιά μου είναι συνήθως ερωτική. Οι συχνότερές μου στιγμές μοναξιάς δεν είναι παρά σκέψεις για απόσταση, για την απουσία κάποιου (κάποιας, βέβαια), για μια άχρηστη ζωή, για ανύπαρκτα φιλιά,
για χάδια που θα γίνονταν με το άγγιγμα λέξεων που κανένας δεν ακούει εκτός από μένα, γιατί
είμαι... μονάχος, ή έτσι λέω, ξαναλέω κι επαναλαμβάνω στον εαυτό μου. Μα δεν είναι αλήθεια αυτό· η σκέψη μου μού κάνει φοβερή παρέα, αν και τέτοιες παρέες βέβαια δε θέλω (ή έτσι λέω στον εαυτό μου).

Μπορεί τη νύχτα καλύτερα να γραφτεί η μοναξιά. Μπορεί...

Αλλά... μπορείς να μου πεις τι ακριβώς είναι η μοναξιά, για να γράψω γι' αυτήν; Εγώ... δυστυχώς, δεν μπορώ.
Ροδρίγο Πορτέλα Σάντσεθ

Σχόλιο:
Με μέτρο τα επίπεδα της Πιστοποίησης Επάρκειας Ελληνομάθειας, οι παραπάνω σπουδαστές βρίσκονται στο επίπεδο 2 προς 3, αλλά με σχετικά λίγες ώρες διδασκαλίας, ιδιαίτερα η σπουδάστρια της πρώτης εργασίας. Αν επισυνάπτω τις απαντήσεις τους, είναι με το εξής σκεπτικό: - πρώτον, γιατί κάποτε χρειαζόμαστε κι εμείς οι διδάσκουσες και διδάσκοντες ένα μέτρο σύγκρισης, ανάλογα με το επίπεδο των φοιτητών μας, πράγμα στο οποίο θα μπορούσαν ενδεχομένως να μας βοηθήσουν με την πείρα και τα αρχεία τους οι δάσκαλοι του Σχολείου της Νέας Ελληνικής Γλώσσας του Αριστοτελείου και
- δεύτερον, γιατί παρατηρώ πως, στις ασκήσεις με αφορμή λογοτεχνικό απόσπασμα, επηρεάζεται κι ο τρόπος έκφρασης των φοιτητών – τι το περίεργο, βέβαια! Αν όντως συμβαίνει όμως αυτό, το θέμα ίσως αξίζει να συζητηθεί και να μελετηθεί σε μια πιο συγκεκριμένη βάση, τουλάχιστον για τη διδασκαλία της γλώσσας στα πρώτα επίπεδα, δεν αναφέρομαι δηλαδή εδώ σε φοιτητές πολύ προχωρημένους, με άπειρες διδακτικές ώρες, παρά για την πραγματικότητα των τριών και τεσσάρων ωρών την εβδομάδα, που αφορά πολλούς από εμάς και τους φοιτητές μας.

Πρόσθετο υλικό που δόθηκε στους σπουδαστές μέσω διαδικτύου, κι εφόσον ζήτησαν κάποιες σύντομες πληροφορίες για τη συγγραφέα. Επακολούθησε σύντομος σχολιασμός, π.χ. του τίτλου της συλλογής, της στάσης ζωής της συγγραφέως, του ποιητικού έργου της κόρης της, κ.ά.

(εικόνες)
Η Λιλή Ζωγράφου με τον Βασίλη Τσιτσάνη

Βιογραφικό
Η συγγραφέας γεννήθηκε το 1922 στο Ηράκλειο όπου πέρασε τα παιδικά της χρόνια. Αρθρογράφησε σε εφημερίδες και περιοδικά και ήταν συγγραφέας δοκιμίων βιογραφικών και ιστορικών μονογραφιών, μυθιστορημάτων, διηγημάτων και θεατρικών έργων και πρωτοεμφανίστηκε στα Γράμματα με τη συλλογή διηγημάτων "Αγάπη" το 1949. Στη συνέχεια ταξίδεψε πολύ στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη.
Η Λιλή Ζωγράφου υπήρξε πνεύμα ατίθασο που ύψωνε πάντα το ανάστημά της και συνήθιζε να μην χαρίζεται σε ανθρώπους και καταστάσεις που η ίδια δεν εκτιμούσε.
Στο επίκεντρο του συγγραφικού έργου της Λιλής Ζωγράφου βρίσκεται πάντα η γυναίκα της εποχής μας τα προβλήματα και οι αγώνες της για χειραφέτηση και ανεξαρτησία και σ' αυτό το γυναικείο πρόσωπο αφιέρωσε το τελευταίο της βιβλίο "Απο την Μήδεια στη Σταχτοπούτα - Η ιστορία του Φαλλού " που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις "Αλεξάνδρεια".
Από την εισαγωγή του βιβλίου της η Λιλή Ζωγράφου δήλωνε ότι δεν πρόκειται για φεμινιστικό βιβλίο. "Είμαι παθιασμένη αντιφεμινίστρια για τον απλό λόγο ότι είμαι ευτυχής που γεννήθηκα γυναίκα".
Και τα 24 βιβλία της γνώρισαν μεγάλη απήχηση στο κοινό σε αλλεπάλληλες εκδόσεις αλλά δεν είναι τυχαίο ότι κατά τη διάρκεια της συγγραφικής της σταδιοδρομίας άλλαξε πολλούς εκδοτικούς οίκους μια και οι σχέσεις της με τους εκδότες δεν ήταν πάντα οι καλύτερες.
Στο έργο της συγγραφέως περιλαμβάνονται "Βιογραφία-Άπαντα Μαρίας Πολυδούρη" (1961) "Και το Χρυσάφι των κορμιών τους" (1961), "Οι Εβραίοι κάποτε" (1966)."Ο ηλιοπότης Ελύτης" (1971), "Τι απόγινε κείνος που' ρθε να βάλει φωτιά" θεατρικό έργο (1972), "17 Νοέμβρη" (1973), "Η νύχτα της μεγάλης σφαγής" (1974), "Επάγγελμα πόρνη" 1978, "Η Συβαρίτισσα" (1987) μυθιστόρημα με αυτοβιογραφικά στοιχεία, "Νύχτωσε αγάπη μου είναι χθές " (1990), "Η αγάπη άργησε μια μέρα" (1994), που μεταφέρθηκε με μεγάλη επιτυχία στην μικρή οθόνη και μεταφράστηκε στα γαλλικά.
Η Λιλή Ζωγράφου έκανε τρεις γάμους και απέκτησε μια κόρη κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής που βρισκόταν στη φυλακή, την ποιήτρια Ρένα Χατζηδάκη.
"Αν ξαναγινόμουν 20 χρονών", γράφει κάπου, "θα ξεκινούσα από τις κορυφές των βουνών αντάρτης, ληστής, πειρατής να ανοίξω τα μάτια εκείνων που δέχονται αδιαμαρτύρητα τη μοίρα τους όσο και εκείνων που εθελοτυφλούν.
Η Λιλή Ζωγράφου πέθανε στο Ηράκλειο, στις 2 Οκτωβρίου 1998.