Στέλνω δύο από τα μαθήματα που έχω κάνει. Το πρώτο αναφέρεται στη διδασκαλία του άσιγμου αόριστου , στο τέταρτο έτος της σχολής. Το δεύτερο αποτελεί τη διδασκαλία μέσω ενός κειμένου από εφημερίδα

Μάθημα 1ο

Διδασκαλία γραμματικής

Εκτός από τις βασικές δεξιότητες που έτσι και αλλιώς πρέπει να προάγουμε στο μάθημα, την κατανόηση και εφαρμογή προφορικού και γραπτού λόγου, νομίζω πως θα πρέπει να διδάσκουμε πιο ενισχυμένα γραμματική συντακτικό και λεξιλόγιο. Έτσι πολλές φορές αφιερώνουμε αρκετή ώρα στη διδασκαλία της γραμματικής, νομίζω είναι επιβεβλημένο και βοηθάει τους φοιτητές. Αυξάνει την ικανότητα του χρήστη να εκφράσει καλύτερα τη σκέψη του και να μπορεί να κινηθεί με μεγαλύτερη ευκολία στην επικοινωνιακή περίσταση, την πρόσληψη ή έκφραση σε νεοελληνικό λόγο.

Το παρακάτω μάθημα αναφέρεται στον άσιγμο αόριστο και απευθύνεται στο τέταρτο έτος της φιλολογικής σχολής. Υπολογίζω δε πως για τη διδασκαλία με τις ασκήσεις θα αφιερώσω περίπου ένα διδακτικό δίωρο , δηλαδή 90 λεπτά περίπου.

Πριν πάω για μάθημα, κάνω ένα σχέδιο για το τι θα τους πω, πως θα το πω και θα ασχοληθώ με κάποιες βασικές κατηγορίες κατά τη διδασκαλία, θα τους υπενθυμίσω σύντομα για το ρήμα, τις συζυγίες, τις φωνές, θα αρχίσω να παραθέτω τον παρακάτω πίνακα τον οποίο θα τον γράψω και στον πίνακα, εννοείται με παραδείγματα εφαρμογής των ρημάτων στην χρήση τους.

Θα τους εξηγήσω παράλληλα και τις μορφές του αορίστου ενεργητικής και παθητικής φωνής, το ποιόν ενέργειας, τις εγκλίσεις, και τα αποθετικά ρήματα για τα οποία έχουν κάποια γενική ιδέα. Θεωρώ πως σε τέτοια μαθήματα θα πρέπει να είμαι ιδιαίτερα έτοιμος γιατί αγγίζουν όλα τα θέματα που σχετίζονται με το ρήμα ως γραμματική κατηγορία με την παραδοσιακή σημασία αλλά και ως σημασιολογική και κειμενική.

Στην αρχή θα τους πω , πως τα ρήματα με άσιγμο αόριστο είναι ρήματα που συνδέονται με την ιστορία της γλώσσας και δηλώνουν τις μεταπτώσεις των φωνηέντων για να δηλωθεί ο διαφορετικός χρόνος. Πολλά ρήματα είναι νεότερα όμως πλάστηκαν κατ’ αναλογία με τα ρήματα της αρχαίας ελληνικής , όταν η μακρότητα και η βραχύτητα ήταν υπαρκτή. Θα τους υπενθυμίσω πως η ελληνική ως κλιτή γλώσσα έχει πολλά τέτοια μεταπτωτικά φαινόμενα και θα τους παραδώσω τον παρακάτω πίνακα.

Στην κάθε κατηγορία θα κάνω παρατηρήσεις για να καταλάβουν καλύτερα αυτά τα ρήματα τα οποία πράγματι τους δυσχεραίνουν, απ’ ότι διαπίστωσα ξέρουν μόνο τα πλέον διαδεδομένα.

Τον παρακάτω πίνακα τον έφτιαξα από τις γραμματικές, ιδίως της Φιλιππάκη, και το θαυμαστικό σημαίνει πως αυτά τα ρήματα δεν έχουν παθητικό συνοπτικό ποιόν ενέργειας. Τους δίνω και το πρότυπο για τη δημιουργία των εγκλίσεων και τους υπενθυμίζω τον τρόπο δημιουργίας τους. Νομίζω πως ό,τι τους προσφέρεται, οι φοιτητές το αξιοποιούν και είναι αποτελεσματικό γι αυτούς να έχουν έναν συγκεντρωτικό πίνακα για κάποια γραμματικά φαινόμενα. Δεν θα τους γράψω όλα αυτά στον πίνακα παρά μόνο τις κατηγορίες και τον αόριστο ενεργητικής και παθητικής καθώς και παθητική μετοχή και προστακτική.

Το μάθημα γίνεται διαλογικά αλλά και συλλογικά, όταν όλοι είμαστε σαν μια ομάδα.

Διδακτικός στόχος του μαθήματος είναι να μπορούν οι φοιτητές να διακρίνουν τις κατηγορίες των ρημάτων με άσιγμο αόριστο, να διακρίνουν τους τύπους, να μπορούν να τους χρησιμοποιούν στον λόγο, στην επικοινωνιακή περίσταση.

Άσιγμος Αόριστος –ερρινόληκτα ρήματα

χαρακτήρας -ν, - άσιγμος θ (-θηκα , μένος).

Άσιγμος αόριστος ερρινόληκτων όπως , κρίνω –έκρινα, πλένω- έπλυνα-πλύθηκα , !μένω-έμεινα , τείνω –έτεινα –επιτάθηκα.

Παθητική φωνή. Κοίτα παραπάνω καθώς και τα αποθετικά ρήματα αναδύομαι, υποδύομαι. Σε αυτή την κατηγορία θα τους αναφέρω ότι αυτά τα ρήματα είναι εξαίρεση στην μεγάλη κατηγορία των ρημάτων με χαρακτήρα ν- που έχουν σιγματικό αόριστο, όπως τα ρήματα –ώνω, τα οποία θα τους τα διδάξω με τον ίδιο τρόπο κάποια άλλη στιγμή.

Ε.Φ.

εν. κρίνω να κρίνω κρίνε, κρίνετε κρίνοντας

παρ/. έκρινα

αορ. έκρινα να κρίνω κρίνε, κρίν(ε)τε κρίνει

μ.δ.. θα κρίνω

μ,σ. θα κρίνω

παρ. έχω κρίνει να έχω κρίνει

υπερ. είχα κρίνει

συντ.μελ. θα έχω κρίνει

Παθητική φωνή

н.в. κρίνομαι να κρίνομαι (κρίνου , κρίνεστε)

имп. κρινόμουν

аор. κρίθηκα να κριθώ κρίνου , κριθείτε κριθεί

б.д. θα κρίνομαι

б.о θα κριθώ

пер. έχω κριθεί να έχω κριθεί κριμένος ,-η,-ο

пл. είχα κριθεί

б.р. θα έχω κριθεί

Ρήματα σε -αίνω

1. –αίνω рαν (-άνα) р-αθ- (-άθηκαрαμένος).

Με τον ίδιο τρόπο σε –αίνω, (-άνα,-άθηκα) δημιουργούν άσιγμο αόριστο τα , απομωραίνω, βασκαίνω, βουβαίνω, !γιαίνω , γλυκαίνω, ζεσταίνω, ζουρλαίνω, κουφαίνω, κουτσαίνω, λωλαίνω, μαραίνω, μουγγαίνω, ξεραίνω, πικραίνω, !σγουραίνω, !σκουραίνω, τρελαίνω, ψυχραίνω.

Με τον τρόπο του ζεσταίνω κλίνονται και τα ρήματα, μαθαίνω –έμαθα –μαθεύτηκα (-εύτ-)-μαθημένος, !αποτυχαίνω, !λαβαίνω, !καταλαβαίνω,! λαχαίνω, !παθαίνω, !πετυχαίνω, !πηγαίνω , !προλαβαίνω, !τυχαίνω.

Ρήματα νεότερα λαϊκής προέλευσης.

Παθητική φωνή. Τα παραπάνω ρήματα καθώς και τα αποθετικά ξεμωραίνομαι, σιχαίνομαι.

Ε.Φ.

Εν. ζεσταίνω να ζεσταίνω ζέσταινε, ζεσταίνετε ζεσταίνοντας

Παρ. – ζέσταινα

Αορ. ζέστανα να ζεστάνω ζέστανε, ζεστάν(ε)τε ζεστάνει

Μελλ.διαρκ θα ζεσταίνω

Μελλ.στιγμ. θα ζεστάνω

Παρακ. έχω ζεστάνει , να έχω ζεστάνει

Υπερσυντ. Είχα ζεστάνει

Μελλ.Συντελ θα έχω ζεστάνει

Π.Φ

Εν. ζεσταίνομαι, να ζεσταίνομαι (ζεσταίνου, ζεσταίνεστε)

Παρ. ζεσταινόμουν

Αορ. ζεστάθηκα να ζεσταθώ ζεστάσ(ν)ου, ζεσταθείτε ζεσταθεί

Μελλ.διαρκ θα ζεσταίνω

Μελλ.στιγμ.θα ζεσταθώ

Παρακ. έχω ζεσταθεί να έχω ζεσταθεί ζεσταμένος ,-η,-ο

Υπερσυντ. είχα ζεσταθεί

Μελλ.Συντελ. θα έχω ζεσταθεί

2. -αίνω рαν (-ανα) рάνθ (-άνθηκα , -ασμένος).

Ρήματα όπως !ανασαίνω, απολυμαίνω, διαλευκαίνω, !δυσχεραίνω, εξυγιαίνω , επισημαίνω, ευφραίνω, θερμαίνω, κοιλαίνω, λειαίνω, λιπαίνω, λευκαίνω –λεύκαν-α , λευκάνθ-ηκα, μιαίνω, μοιραίνω, μωραίνω,!ξεθυμαίνω, ξηραίνω, ! πεθαίνω, ραίνω, ρυπαίνω, σημαίνω –σήμανα- σημάνθηκα, !συμπεραίνω, υγραίνω, υφαίνω, !φυραίνω, !χλιαίνω.

Ρήματα της αρχαίας ελληνικής κυρίως και νεότερα λόγιας προέλευσης.

Παθητική φωνή. Τα παραπάνω ρήματα καθώς και τα αποθετικά αποφαίνομαι, κυμαίνομαι, οσφραίνομαι.

Ε.Φ.

Εν. απολυμ-αίνω να απολυμαίνω απολύμαινε, απολυμαίνετε απολυμαίνοντας

Παρ. απολύμαινα

Αορ. απολύμ-αν-α να απολυμάνω απολύμανε, απολυμάν(ε)τε απολυμάνει

Μελλ.διαρκ θα απολυμαίνω

Μελλ.στιγμ. θα απολυμάνω

Παρακ. Έχω απολυμάνει

Υπερσυντ. είχα απολυμάνει

Μελλ.Συντελ θα έχω απολυμάνει

Π.Φ

Εν. απολυμαίνομαι να απολυμαίνομαι (απολυμαίνου, απολυμαίνεστε)

Παρ. απολυμαινόμουν

Αορ. Απολυμάνθηκα να απολυμανθώ απολυμάνσου, απολυμανθείτε, απολυμανθεί

Μελλ.διαρκ θα απολυμαίνομαι

Μελλ.στιγμ. να απολυμανθώ

Παρακ. Έχω απολυμανθεί να έχω απολυμανθεί απολυμασμένος,-η,-ο

Υπερσυντ. είχα απολυμανθεί

Μελλ.Συντελ. θα έχω απολυμανθεί

3. Ρήματα σε -αίν рύν (-ύνα) рύνθ (-ύνθηκα).

!βαθαίνω – βάθυνα, !κονταίνω –κόντυνα-, πλαταίνω, βαραίνω, !φαρδαίνω, !σκληραίνω, !μακραίνω, !ακριβαίνω, !φτωχαίνω, !πλουταίνω. Τα ρήματα αυτά είναι μεταβατικά και αμετάβατα, δεν έχουν παθητική φωνή, βρίσκονται κάποια όμως στην παραγωγή, με επίθημα, π.χ. διαπλατύνω με παθητικό αόριστο π.χ. διαπλατύνθηκα.

Ρήματα νεότερα που από σε –ύνω, μεταπλάστηκαν σε –αίνω .

Ε.Φ/

Εν. πλαταίνω να πλαταίνω πλάταινε, πλαταίνετε πλαταίνοντας

Παρ. πλάταινα

Αορ. πλάτυνα να πλατύνω πλάτυνε, πλατύν(ε)τε πλατύνει

Μελλ.διαρκ θα πλαταίνω

Μελλ.στιγμ. θα πλατύνω

Παρακ. Έχω πλατύνει, να έχω πλατύνει

Υπερσυντ. είχα πλατύνει

Μελλ.Συντελ θα έχω πλατύνει

Ρήματα σε –ύνω ,

-ν рν (να) рνθ (-νθηκα, -μένος)

Ρήματα σε -ύνω, αμβλύνω, απευθύνω, αποθαρρύνω, αποθαρρύνω –αποθαρρημένος, απομακρύνω-απομακρυσμένος, αποθρασύνω, απομακρύνω, βαρύνω, επιβαρύνω-επιβαρημένος, !βραδύνω, διευθύνω, διευκολύνω, διευρύνω, ελαφρύνω, !εμβαθύνω, ενθαρρύνω, εξομαλύνω, επιβαρύνω, επιβραδύνω, επιταχύνω, ευθύνω και το σύνθετό του κατευθύνω, λαμπρύνω, λεπτύνω, μεγεθύνω, μολύνω, οξύνω, παροτρύνω, σμικρύνω, !ταχύνω, τραχύνω , διευθύνω, κατευθύνω.

το μολύνω, και αυτά που το ακολουθούν στην κλίση έχει παθητική μετοχή, μολυσμένος, -η,-ο.

Παθητική φωνή. Τα παραπάνω ρήματα καθώς και τα αποθετικά ρήματα αμύνομαι, αισθάνομαι.

Εξαίρεση

–αίν- р-ασ- (-άσα) р ασμένος).

–αίν- р-ήσ-(-ήσα) р* (-ηθ-), (-ήθηκαрημένος).

Παρατήρηση: Ρήματα με ενεστωτικό χαρακτήρα –αιν- και αοριστικό σε –ασ-, τα ακόλουθα, !αποσταίνω, !προφταίνω-πρόφτασα, !σωπαίνω-σώπασα, !χορταίνω-χόρτασα- χορτασμένος,

Ρήματα με ενεστωτικό χαρακτήρα –αιν-,-αν- και αοριστικό –ήσ- , και παθητικό –ήθ- τα ακόλουθα, !αμαρταίνω, !αμαρτάνω, ανασταίνω, !αρρωσταίνω-αρρώστησα –αρρωστημένος , !αυξαίνω ή αυξάνω, !βλασταίνω ή ! βλαστάνω, ! ολισθαίνω, παρασταίνω ή παριστάνω.

Για τα παραπάνω ρήματα θα κάνω αναφορά για ρήματα της αρχαίας και την ιδιοτυπία του αυξάνω, πως τα νεότερα χορταίνω, από τον αόριστο του χορτάζω + -αίνω, το σωπαίνω πλάστηκαν κατ’ αναλογία για το ανασταίνω και παρασταίνω, από τις μεταπτώσεις του ίστημι με προθηματοποίηση. Δεν θα ασχοληθώ όμως πολύ με αυτές τις περιπτώσεις.

Εν. αυξάνω να αυξάνω αύξανε, αυξάνετε αυξάνοντας

Παρ. – αύξανα

Αορ. αύξησα να αυξήσω αύξησε, αυξήσ(ε)τε αυξήσει

Μελλ.διαρκ θα αυξάνω

Μελλ.στιγμ. θα αυξήσω

Παρακ. έχω αυξήσει, να έχω αυξήσει

Υπερσυντ. Είχα αυξήσει

Μελλ.Συντελ θα έχω αυξήσει

Π.Φ.

Εν. αυξάνομαι να αυξάνομαι (αύξανου, αυξάνεστε)

Παρ. – αυξανόμουν

Αορ. αυξήθηκα να αυξηθώ αυξήσου, αυξηθείτε αυξηθεί

Μελλ.διαρκ θα αυξήσω

Μελλ.στιγμ. θα αυξηθώ

Παρακ. έχω αυξηθεί, να έχω αυξηθεί αυξημένος,-η,-ο

Υπερσυντ. είχα αυξηθεί

Μελλ.Συντελ θα έχω αυξηθεί

Μερικές ασκήσεις

Θα χωριστούν σε ομάδες όπως κάθονται, ανά δύο και θα κάνουν τις παρακάτω ασκήσεις. Θα ορίσω σε ποια ομάδα από ένα ρήμα ή ένα μέρος των ασκήσεων και τα υπόλοιπα στο σπίτι.

1. Σύμφωνα με τα παραπάνω παραδείγματα να δημιουργήσετε τους χρόνους και τις εγκλίσεις των ρημάτων. κουφαίνω, κουτσαίνω, λωλαίνω, μαραίνω, αυξαίνω ή αυξάνω, !βλασταίνω, διευθύνω, διευκολύνω, διευρύνω, ελαφρύνω.

2 Με τα παρακάτω ρήματα να δημιουργήσετε προτάσεις με την βοήθεια της πρόθεσης από, αποφαίνομαι, κυμαίνομαι, οσφραίνομαι, αισθάνομαι. (Θέλω να ελέγξω τι ξέρουν από αποθετικά ρήματα αλλά και για τους εμπρόθετους προσδιορισμούς).

3 Με τα παρακάτω ρήματα να δημιουργήσετε κείμενο: απομακρύνω-απομακρυσμένος , αποθρασύνω, απομακρύνω ,

βαρύνω βαθαίνω – βάθυνα, !κονταίνω –κόντυνα-, πλαταίνω

4. Σας δίνονται οι παρακάτω τύποι του ρήματος, να βρείτε, τι πληροφορίες μπορούμε να πάρουμε από τον κάθε τύπο. «Διευκολύνθηκε, απολύμανα, πλένε, τρελαίνω».

5. Να διατυπώσετε μία ευχή και να δώσετε μία διαταγή με τα παρακάτω ρήματα.

κρίνω, πλένω, μένω, τείνω, μένω, ανασαίνω, απολυμαίνω, διευθύνω, διευκολύνω.

Παρατήρηση: Ρήματα με το σύμβολο (!) , δεν έχουν συνοπτικό ποιον ενέργειας παθητικής φωνής.

Μάθημα 2ο

Το μάθημα απευθύνεται στο τέταρτο έτος.

Προκαταρκτική εργασία

-O Pόντρικ Mπήτον (Roderick Beaton) γεννήθηκε στη Σκωτία και είναι καθηγητής Nέας Eλληνικής και Bυζαντινής Iστορίας στην έδρα Kοραή στο King’s College του Λονδίνου. Eχει γράψει το μυθιστόρημα «Tα παιδιά της Aριάδνης» και πολυάριθμα έργα για τη νέα ελληνική λογοτεχνία.

-Γ. Σεφέρης 1900-1971, Σμύρνη – Αθήνα. Νόμπελ 1963, διπλωμάτης , ποιητής , μυθική μέθοδος, ελληνικότητα, «Στροφή, Στέρνα, Μυθιστόρημα, Ημερολόγιο Καταστρώματος».

-Γεννάδιος Βιβλιοθήκη, βιβλιοθήκη στην Αθήνα με πλούσια χειρόγραφα. Ιδρύθηκε από τον διπλωμάτη, λόγιο και ακαδημαϊκό Ιωάννη Γεννάδιο 1844-1932.

- Ελευθεροτυπία. Καθημερινή απογευματινή και Κυριακάτικη εφημερίδα.

-Βιογραφία και βιογραφικό είδος, ό,τι σχετίζεται με την συστηματική καταγραφή της ζωής και του έργου ενός προσώπου.

-Συνέντευξη και δημοσιογραφικά είδη. Συνέντευξη, το σύνολο των ερωτήσεων και απαντήσεων προς αυτόν που θέλουμε να παρουσιάσουμε την άποψή του.

- συνεσταλμένος, αγγίζω, γλαφυρό ανάγνωσμα, τόπος του εγκλήματος, εικασία, σκοτεινό ποίημα, εξιχνίαση τεκμηρίων, για τις παραπάνω λέξεις, να βρείτε τις σημασίες τους στο λεξικό, να γράψετε μία πρόταση για την κάθε μία, με τη σημασία της στο κείμενο.

- Παρουσιάσει την βιογραφία – η παρουσίαση της βιογραφίας , με αυτό το πρότυπο να αντικαταστήσετε το ρήμα με ουσιαστικό και να δημιουργήσετε ονοματικό σύνολο στις παρακάτω περιπτώσεις, αισθάνομαι την ανάγκη, γράφω την βιογραφία, καταγράφω την προσωπική ιστορία, βρίσκω διαφορετικές ερμηνείες, δεν διεκδικώ την εγκυρότητα. Με τα ονοματικά σύνολα να δημιουργήσετε από μία πρόταση.

- Τα ανθρωπωνυμικά επίθετα, όπως Γεννάδειος, από το όνομα Γεννάδιος, γράφονται με –ειος, εκτός Απολλώνιος και Ποσειδώνιος, να δημιουργήσετε ονοματικά σύνολα στην γενική ενικού, μετατρέποντας το ουσιαστικό που δηλώνει πρόσωπο σε επίθετο (ανθρωπωνυμικό), για τις παρακάτω περιπτώσεις: Ηράκλειτος φιλοσοφία , Αριστοτέλης εντελέχεια, Πλάτωνας πολιτεία , Δημόκριτος φυσική, Αισχύλος τραγωδία. Επίσης επίθετα δημιουργούνται και με την παραγωγική κατάληξη –ικός , να δημιουργήσετε τα επίθετα και με αυτή την κατάληξη (θα βρείτε πληροφορίες στο λεξικό).

Κείμενο

Mια βιογραφία που οδηγεί στον ποιητή

Για δέκα περίπου χρόνια διάβασε επιστολές, αρχεία, σημειώματα, ταξίδεψε, είδε ανθρώπους που γνώρισαν τον Σεφέρη, μίλησε μαζί τους, προσπάθησε να ξαναπλάσει τον κόσμο του και τη ζωή του. Tην περασμένη εβδομάδα, στο τέλος του δεκάχρονου ταξιδιού, o νεοελληνιστής Pόντρικ Mπήτον ήρθε στην Aθήνα για να παρουσιάσει την πρώτη βιογραφία που έγραψε, και την πρώτη πλήρη βιογραφία του Γιώργου Σεφέρη: «Γιώργος Σεφέρης - Περιμένοντας τον άγγελο». Tόσο στην παρουσίαση της έκδοσης όσο και στη συνάντησή μας ήταν σχεδόν συνεσταλμένος και απολύτως συγκινημένος. Kαι για το εγχείρημα με το οποίο καταπιάστηκε και για την αποδοχή που το βιβλίο του, τελικά, είχε στην Eλλάδα. H βιογραφία του Σεφέρη κοντεύει να αγγίξει τα δέκα χιλιάδες αντίτυπα, από τις 7 Δεκεμβρίου που κυκλοφόρησε. Oι προσωπικές στιγμές του Γιώργου Σεφέρη αλλά και οι δημόσιες αναμείξεις του στη σύγχρονη ελληνική ιστορία συνυπάρχουν με τρόπο αρμονικό, κάνοντας το ογκώδες βιβλίο ένα γλαφυρό ανάγνωσμα. Tις δυσκολίες, τις αντιρρήσεις, τη διαδικασία της γραφής συζητήσαμε με τον Pόντρικ Mπήτον.

— Γιατί επιλέξατε να βιογραφήσετε τον Σεφέρη; Mόνο επειδή είστε μελετητής του έργου του; Mετά την επιτυχία της πρώτης σας απόπειρας, αν αποφασίζατε να γράψετε τη βιογραφία ενός άλλου Έλληνα λογοτέχνη, ποιος θα ήταν αυτός;

— H δεύτερη ερώτησή σας με απασχολεί αρκετά. Δεν είμαι όμως σίγουρος, βρίσκομαι σ’ ένα δίλημμα. Αισθάνομαι την ανάγκη να τονίσω ότι δεν είμαι εξ επαγγέλματος βιογράφος, όμως ήταν πολύ γοητευτική η εμπειρία μου γράφοντας τη βιογραφία του Σεφέρη και δεν αποκλείεται να ξαναγυρίσω στον «τόπο αυτού του εγκλήματος». Oσο για την πρώτη ερώτηση, η ζωή του Σεφέρη προσφέρεται για βιογραφία. Oλα τα κατάλοιπά του μοιάζουν ήδη με μυθιστορηματική βιογραφία. Πολύ αμφιβάλλω αν άλλοι Eλληνες ποιητές έχουν τέτοια στοιχεία ζωής. O Σεφέρης προσφέρεται για βιογραφία, είναι ο ίδιος μια περιπέτεια, μια οδύσσεια, και δεν είναι μόνο η προσωπική του περιπέτεια. Γράφοντας την προσωπική ιστορία του Σεφέρη, βρέθηκα να γράφω την ιστορία της Eλλάδας και μάλιστα για πολύ δύσκολα χρόνια.

— Eπισημάνθηκε και από άλλους και από σας: υπάρχει συχνά μια αυθαίρετη ερμηνεία των λόγων που οδηγούσαν κάθε φορά τον Σεφέρη να γράψει ένα ποίημα. Tι θα απαντούσατε;

— Oι εικασίες που δεν βασίζονται σε τεκμήρια, και για την ακρίβεια σε γραπτά τεκμήρια, είναι ελάχιστες. Oι ερμηνείες προέκυπταν από τα βιογραφικά δεδομένα έτσι όπως φαίνονται στις παραπομπές. Eλπίζω ο μελλοντικός σεφερολόγος να πάει στη Γεννάδειο Bιβλιοθήκη (σ.σ. όπου βρίσκεται το αρχείο Σεφέρη) και να βρει διαφορετικές ερμηνείες, που θα εμπλουτίσουν περισσότερο την ανάγνωση του έργου του Σεφέρη. Oμως δεν είμαι μόνο βιογράφος, είμαι και φιλόλογος. Mε βάση τα βιογραφικά δεδομένα, στη διάρκεια της συγγραφής, άλλαξα αρκετές φορές γνώμη για τις ερμηνείες των ποιημάτων, ακόμα και από παλαιότερες δικές μου αναγνώσεις. Δεν διεκδικώ όμως το κύρος και την εγκυρότητα αυτών των ερμηνειών. Πιστεύω όμως ότι όποιος θελήσει να πλησιάσει κάποιο ποίημα του Σεφέρη θα έχει τη βιογραφία ως βοήθημα. Π.χ. η «Στέρνα», που είναι ένα σκοτεινό ποίημα. Σας διαβεβαιώ ότι και η εξιχνίαση των τεκμηρίων ήταν εξίσου δύσκολη και οι ανακαλύψεις ήταν συναρπαστικές. Έπρεπε να προτείνω μια ανάγνωση του ποιήματος σύμφωνα με τα δεδομένα που είχα ανακαλύψει. Παρ’ όλα αυτά αμφιβάλλω αν η ανάγνωση που έκανα είναι η καλύτερη και μακάρι οι αναγνώστες να την αμφισβητήσουν.

(διασκευή δική μου)

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 02/04/2004 Συνέντευξη στην Όλγα Σελλά

Ασκήσεις

1. Στην θεματική πρόταση της πρώτης παραγράφου δίνονται βασικές πληροφορίες: ο χώρος, ο χρόνος, τα γεγονότα, οι καταστάσεις, τα πρόσωπα, τα οποία αναφέρονται στο έργο του ερευνητή. Να τα εντοπίσετε και να πείτε τι δηλώνουν. Αυτές εξάλλου οι κατηγορίες είναι βασικές στη διαμόρφωση ενός κειμένου. Τι πληροφορίες παίρνουμε που δεν ξέρουμε.

2. Η πρώτη παράγραφος που είναι αφηγηματική στηρίζεται σε αυτές τις έννοιες. Να εντοπίσετε τις λέξεις σε κάθε πρόταση που να αναφέρονται στον χρόνο, χώρο, γεγονότα, πρόσωπα. Ποιο ρηματικό πρόσωπο είναι κυρίαρχο και τι δηλώνει.

3. Πως δηλώνει το ενδιαφέρον του ο Μπήτον για τον Σεφέρη, ποια επιχειρήματα διατυπώνει για να απαντήσει στην ερώτηση της δημοσιογράφου.

4. Ποια είναι η σχέση μεταξύ του ποιήματος και ενός γεγονότος στο έργο του Σεφέρη; Υπάρχει σχέση αιτίας αποτελέσματος;

5. Οι ερμηνείες πρέπει να τεκμηριώνουν την άποψη που υπάρχει ήδη για τη γραφή των ποιημάτων;

6. Μπορείτε με βάση την τελευταία παράγραφο να καταγράψετε τον τρόπο με τον οποίο εργάστηκε ο Μπήτον, ως φιλόλογος και ως βιογράφος;

7. Με ποιες συνώνυμες αντώνυμες και αναφορικές εκφράσεις επιτυγχάνεται η συνεκτικότητα της 2ης και 3ης παραγράφου;

8. Με τα ρήματα αισθάνομαι, βασίζομαι, καταπιάνομαι, επιλέγω, βιογραφώ, να δημιουργήσετε προτάσεις στο συνοπτικό τρόπο της παθητικής φωνής.

9. Γνωρίζοντας μερικά βασικά στοιχεία για τη ζωή και το έργο του Γ.Σεφέρη να κάνετε πέντε ερωτήσεις στον Μπήτον.

10. Οι παρακάτω προτάσεις είναι πλάγιες ερωτηματικές. «Πολύ αμφιβάλλω αν άλλοι Eλληνες ποιητές έχουν τέτοια στοιχεία ζωής. / Παρ’ όλα αυτά αμφιβάλλω αν η ανάγνωση που έκανα είναι η καλύτερη». Δημιουργήστε πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις που να δηλώνουν απορία, άγνοια, ερώτηση.

11. Υποθετικοί λόγοι. Αντίθετο του πραγματικού δημιουργούμε όταν η υπόθεση εκφέρεται με παρατατικό ή υπερσυντέλικο και η απόδοση με το "θα"| πριν τους ίδιους χρόνους. Με τον ίδιο τρόπο να δημιουργήσετε υποθετικούς λόγους που να δηλώνουν το πραγματικό και το αντίθετο του πραγματικού με τις λέξεις λέω, υποστηρίζω, κάνω λάθος, δεν συμφωνώ, πιστεύω, γεγονός.

Να μετατρέψετε την παρακάτω πρόταση στους υποθετικούς λόγους που γνωρίζετε, πραγματικό, αντίθετο του πραγματικού, προσδοκώμενο, απλή σκέψη του λέγοντος, αορίστως επαναλαμβανόμενο στο μέλλον.

«Για δέκα περίπου χρόνια διάβασε επιστολές, αρχεία, σημειώματα, ταξίδεψε, είδε ανθρώπους που γνώρισαν τον Σεφέρη, μίλησε μαζί τους, προσπάθησε να ξαναπλάσει τον κόσμο του και τη ζωή του».

12. Μυθιστορηματική βιογραφία: να εντοπίσετε και με τη βοήθεια λεξικού ένα κατάλληλο, σταθερό επίθετο (устойчивое выражение) για τις λέξεις στοιχεία, γνώμη, ζωή, αποδοχή, δεδομένα, ερμηνεία και να δημιουργήσετε προτάσεις.

13. Με τι λέξεις βιογραφία, ιστορία, ερμηνεία, εγκυρότητα, δεδομένα, επισημάνθηκε να δημιουργήσετε μικρό κείμενο, με συνοχή και συνεκτικότητα 100 λέξεων.

14. Να βρείτε τα ρήματα του κειμένου τα οποία έχουν άσιγμο αόριστο και να τα τοποθετήσετε στο άλλο πρόσωπο της ίδιας έγκλισης, όπου βρίσκονται, να γράψετε επίσης την προστακτική αορίστου.

15. Να διηγηθείτε τη βιογραφία ενός Ρώσου ποιητή, σύντομα σε τρία λεπτά. Ποια στοιχεία θα βάζατε στη διήγησή σας και ποια θα προτάσσατε.

16. Οι αντωνυμίες τόσος - όσος συνδέονται μεταξύ τους με τις εξής σχέσεις στην πρόταση. Προσδιορίζουν διαφορετικά ουσιαστικά («Έχουμε τόσα μαθήματα, όσοι είναι οι καθηγητές μας»), προσδιορίζουν ίδια ουσιαστικά («έχουμε τόσα βιβλία, όσα (ενν. βιβλία) θέλουμε»), σε αυτές τις περιπτώσεις είναι δυνατόν να υπάρχει άρνηση σε μία από τις δύο προτάσεις. Εμφατικά προηγείται η "όσος", σε περιπτώσεις που θα μπορούσε να υπάρχει και μόνη της στην πρόταση. Π.χ. σου δίνω όσα θέλεις, «όσα θέλεις τόσα δίνω». Τα επιρρήματα τόσο - όσο συνδέονται μεταξύ τους με τη σημασία του και, όπως στο κείμενο, να συσχετίζουν συγκριτικά. Το όσο μπαίνει στην αρχή, όσο μεγαλύτερη είναι η απόσταση τόσο περισσότερο κουράζομαι. Το όσο ως χρονικό επίρρημα και το τόσο ακολουθεί:«όσο άκουγα τον ηθοποιό, τόσο θυμόμουν τον ποιητή». Επίσης στο σχήμα όσο .. άλλο τόσο. Εδώ το άλλο τόσο συγκρίνει το όσο, «όσο τους σέβομαι, άλλο τόσο και αυτοί με ακούν». Με βάση αυτά τα παραδείγματα να δημιουργήσετε από μία πρόταση για το κάθε παράδειγμα.

17. Να γράψετε μια φανταστική συνέντευξη με τον Σεφέρη με βάση τις γνώσεις σας.

18. Πως ονομάζεται ο επιστήμονας που ασχολείται με τον Σολωμό, τον Παλαμά, τον Ελύτη, τον Καζαντζάκη, τον Ρίτσο;

19. Να γράψετε τη γνώμη σας για την συνέντευξη σε 100 λέξεις περίπου.

20. Η σημασία της βιογραφίας στην παρουσίαση του κόσμου του ποιητή.

17 Οκτωβρίου 2004