Στέλνω ένα τραγούδι. Το έκανα στην τάξη, σε ένα μέσο επίπεδο και πήγε καλά.

Αρετή Πότσιου

Μπορεί κανείς φυσικά να κάνει πιο σύντομη ή και πιο εκτεταμένη την επεξεργασία, προσαρμόζοντάς το στις εκάστοτε ανάγκες. Δεν χρησιμοποιώ συνήθως τα ποιήματα και τα τραγούδια ως αφορμή για γραμματικές ή συντακτικές εφαρμογές, γιατί φοβάμαι ότι οι αλλαγές στη μορφή του μπορεί να ακυρώσουν το λόγο του ως ποιήματος. Μου φαίνεται πιο χρήσιμο να λειτουργήσει περισσότερο ως ύφος, έκφραση -με τις όποιες ανατροπές της - συναίσθημα, γλωσσικό αίσθημα και μουσική. Και ως αφορμή για συζήτηση. Από την άλλη, ας ξεκαθαριστεί πως δεν πρόκειται για διδασκαλία λογοτεχνίας παρά γλώσσας. Πρόκειται για μικρές παρεμβάσεις - ή παρεκβάσεις; - στο μάθημα τις γλώσσας και συνεπώς δεν μας αφορά εδώ το σκεπτικό της διδασκαλίας της λογοτεχνίας ως μαθήματος.

Με αυτή την αφορμή θα ήθελα να προτείνω κάτι που το θεωρώ πολύ σημαντικό. Τα κείμενα που στέλνουμε να μένουν ανοιχτά για προσθήκες ή διορθώσεις. Δηλαδή να συμπληρώνει ο καθένας μας τη δική του ιδέα επεξεργασίας, άσκηση, κτλ. Έτσι, όποιος τυχόν το χρησιμοποιήσει, θα έχει τη δυνατότητα να επιλέγει ό,τι του ταιριάζει ή ό,τι του χρειάζεται περισσότερο. Στο κάτω κάτω, εκεί που βρίσκεται ο καθένας μας μόνος του δεν έχει συχνά την πολυτέλεια μιας δεύτερης γνώμης. Προτείνω λοιπόν στις Φρυκτωρίες να μετατρέψουν τη σελίδα με τα προτεινόμενα από μας κείμενα, ώστε να λειτουργήσει εργαστηριακά, και η επεξεργασία να μένει ανοιχτή σε παρεβμάσεις. Και περιμένω να συμπληρώσουν οι συνάδελφοί μου στο ευαίσθητο τραγουδάκι που ακολουθεί κάτι, κολασμένο ή ακόλαστο, σοβαρό ή αστείο, κάτι, για τη συνεργασία μας, μη μας φάει κι η υπερβολική σοβαρότητα κι η αποξένωση.

Μπαρ «Το ναυάγιο»

Προχτές αργά στο μπαρ το «ναυάγιο»

βρέθηκα να τα πίνω μ’ έναν Άγιο

καθότανε στο διπλανό σκαμπό

και κοινωνούσε με ουίσκι και νερό.

Του είπα «Παππούλη τι ζητάς εδώ,

δεν είναι μέρος για έναν άγιο αυτό»

Μου είπε «Τέκνον, κάνεις μέγα λάθος,

εδώ είν’ ο φόβος των ανθρώπων και το πάθος».

Κοίταξε γύρω του στεγνούς και μεθυσμένους

και μου ’πε «Εγώ τους αγαπάω τους κολασμένους.

Αν θες ν’ αγιάσεις πρέπει ν’ αμαρτήσεις

ε, κι αν προλάβεις, ας μετανοήσεις.»

Προχτές αργά στο μπαρ το «ναυάγιο»

βρέθηκα να τα πίνω μ’ έναν Άγιο

καθότανε στο διπλανό σκαμπό

στο τέλος πλήρωσε και το λογαριασμό.

Αρλέτα

Επεξεργασία

Ι. Ακούγεται το τραγούδι ολόκληρο. Συζήτηση: ποιο είναι το θέμα του. Αν χρειάζεται το ακούμε και δεύτερη φορά.

ΙΙ.1. Ακούμε μία μία τις στροφές. Οι μαθητές σε ομάδες δύο ή τριών ατόμων καταγράφουν τα λόγια του τραγουδιού, γιατί είναι αρκετά εύκολα.

Πλεονέκτημα: η έκπληξη απρόσμενων καταστάσεων και η ευχαρίστηση της ανακάλυψής

τους σιγά σιγά, μέσω της γλώσσας. (Π.χ. στην αρχή πιστεύουν ότι δεν άκουσαν ή δεν αντιλήφθηκαν σωστά, όσον αφορά τη λέξη «άγιος»)

Μειονέκτημα: παίρνει αρκετό χρόνο και κατατεμαχίζει τους στίχους και τη μουσική.

2. Για πιο σύντομη διαδικασία, δίνουμε τα λόγια του τραγουδιού με μερικά κενά για

συμπλήρωση.

ΙΙΙ. Γλωσσική εξομάλυνση: Εξηγούμε τις άγνωστες λέξεις (ως επί το πλείστον οι μαθητές

υποθέτουν τη σημασία των περισσότερων λέξεων).

Επισημαίνονται: φράσεις: τα πίνω, μέγα λάθος, λέξεις: ναυάγιο(ναυς, ισπ. náutico, náusea,

naufragio) κοινωνώ-κοινωνία, κολάζω-κόλαση-κολασμένος, παππούλη, τέκνον, για τη

γλωσσική τους συμπεριφορά, τη διακειμενική λειτουργία ή το συναισθηματικό τους φορτίο.

ΙV. Σχολιασμός του ποιήματος για συζήτηση (παραγωγή προφορικού λόγου).

Ερωτήσεις για διευκόλυνση: Σε ποιο μέρος εξελίσσεται η ιστορία, ποιοι βρίσκονται εκεί, με

ποιον μιλάει η αφηγήτρια, ποια είναι η απορία της, τι γυρεύει ένας Άγιος σ’ ένα μπαρ, τι είδους

άγιος είναι αυτός στο μπαρ, πώς σχετίζεται ο τίτλος και η ονομασία του μπαρ με το

περιεχόμενο των στίχων, ποια πράγματα, άνθρωποι ή ιδέες παρουσιάζονται διαφορετικά απ’

ό,τι στην πραγματικότητα, κτλ.

V. Επισήμανση μερικών πραγματολογικών - πολιτιστικών στοιχείων και λειτουργία τους στην κάθε

χώρα: θεία κοινωνία, κόλαση, ο κόσμος των μπαρ.

Ασκήσεις

1. Συμβουλευτείτε ένα λεξικό (π.χ. Τριανταφυλλίδη από το διαδίκτυο www.komvos.edu.gr) και γράψτε τρεις προτάσεις

με διαφορετικές σημασίες της λέξης «κόλαση». (Δίνεται και μία ακόμη ερμηνεία της λέξης, με

της έννοια ενός υλικού πράγματος εξαιρετικού, π.χ. μους σοκολάτα, πού είναι τόσο ωραίο που

σε εξωθεί να αμαρτήσεις, σημασία αρκετά διαδεδομένη στη γλώσσα των νέων.)

2. Αλλάξτε τις υπογραμμισμένες φράσεις (απόδοση), πρέπει να.. και την

προτρεπτική υποτακτική ας .. με άλλη έγκλιση στους παρακάτω υποθετικούς λόγους:

«αν θες ν’ αγιάσεις πρέπει ν’ αμαρτήσεις», «αν προλάβεις, ας μετανοήσεις».

(H ορολογία δίνεται και στη γλώσσα που μιλούν οι φοιτητές.)

21 Οκτωβρίου 2004